Η σωματική δραστηριότητα είναι ζωτικής σημασίας,ώστε να μπορούν να βιώσουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής τα παιδιά με και χωρίς ειδικές ανάγκες (Huettig & O'Connor, 1999). Η σωματική δραστηριότητα προσφέρει ποικίλα οφέλη στα άτομα με αυτισμό. Μετά από μια μέτρια αερόβια δραστηριότητα, τα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν αύξηση της προσοχής, αύξηση στη συμπεριφορά τους ως προς ένα θέμα καθώς επίσης και αύξηση ως προς το επίπεδο μιας σωστής απάντησης (Rosenthal-Malek & Mitchell, 1997).
Ένα πρόγραμμα βασισμένο πάνω στη φυσική δραστηριότητα είναι εύκολο να εφαρμοστεί και έχει αποδειχθεί ότι εμφανίζει πολλά αποτελέσματα ως προς στον έλεγχο πολλών τύπων ακατάλληλης συμπεριφοράς που συνδέονται με τον αυτισμό (Allison, Basile, & MacDonald, 1991; Elliott, Dobbin, Rose, & Soper, 1994).Τα παιδιά με αυτισμό μπορούν να αντιμετωπίσουν κάποιες αρχικές δυσκολίες στα προγράμματα σωματικής δραστηριότητας λόγω της ανικανότητας να αντιμετωπίσουν την ποικιλία των ακουστικών, οπτικών, και των ερεθισμάτων αφής στους ευρέως ανοιχτούς χώρους. Αυτή η ανικανότητά τους μπορεί να γίνει φανερή μέσα από διάφορες συμπεριφορές, όπως την υπερευαισθησία τους σε διάφορα ερεθίσματα (δηλ.,ξεσπάσματα, χτύπημα χεριών, περπάτημα στις μύτες των ποδιών),ελλείμματα στην ομιλία,τη γλώσσα και τις γνωστικές ικανότητες,επιθυμία να αποφευχθούν οι αλλαγές στις ρουτίνες και στις δυσκολίες που μεταφέρουν τα μαθήματα από το ένα παιδί στο άλλο.
Τα παιδιά με αυτισμό μπορούν επίσης να δοκιμάσουν να αναπτύξουν διαπροσωπικές σχέσεις, πράγμα το οποίο δεν επιδιώκουν ή δεν δέχονται εύκολα ,όπως την αγάπη, αποφεύγουν το παιχνίδι με τους ομοίους τους ή τη συμμετοχή τους στις σωματικές δραστηριότητες, και επίσης αποφεύγουν να κοιτάξουν στα μάτια κάποιον,αποφεύγουν δηλαδή την οπτική επαφή. Η έκθεση του εαυτού τους μπροστά σε άλλους, η στερεοτυπική συμπεριφορά τους ή η ανικανότητά τους να αναπτύξουν σχέσεις κανονικά με άλλους ανθρώπους και καταστάσεις είναι επίσης χαρακτηριστική των μικρών παιδιών με αυτισμό (American Psychiatric Association, 1994; Gillberg, 1990; Tsai, 1998). Επιπλέον, τα παιδιά με αυτισμό μπορούν να έχουν χαμηλά επίπεδα φυσικής κατάστασης (Auxter, Pyfer, & Huettig, 1997). Αυτό μπορεί να συναχθεί από το γεγονός ότι αυτός ο πληθυσμός τείνει να έχει τα χαμηλότερα ενδιαφέροντα ή τα κίνητρα για να συμμετέχει σε διάφορα παιχνίδια. Τα προγράμματα σωματικής δραστηριότητας για τα παιδιά με αυτισμό μπορούν να προωθήσουν τις κατάλληλες συμπεριφορές και να βελτιώσουν την καρδιαγγειακή τους αντοχή συγχρόνως.
Ο σκοπός αυτού του άρθρου είναι να συζητηθούν μερικές εκπαιδευτικές οδηγίες για την ανάπτυξη των προγραμμάτων δραστηριότητας στα οποία τα παιδιά που συμμετέχουν έχουν αυτισμό (ηλικίες 5-8 έτη) και μπορούν να παρακινηθούν για να συμμετέχουν στις σωματικές δραστηριότητες.
Εκπαιδευτικές Οδηγίες για την Ανάπτυξη Φυσικών Δραστηριοτήτων
Οι δάσκαλοι μπορεί να πρέπει να αγνοήσουν μερικές ακατάλληλες συμπεριφορές κατά την έναρξη των προγραμμάτων άσκησης λόγω της απότομης αύξησης στην επαφή τους με τις σωματικές δραστηριότητες. Αρχικά, τα οφέλη που αποκομίζονται από τη συμμετοχή στις σωματικές δραστηριότητες μπορούν να είναι σημαντικότερα με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εξεταστούν με ακρίβεια οι συμπεριφορές των παιδιών με αυτισμό (Berkeley & Zittel, 1998). Δεδομένου ότι το παιδί αρχίζει να προσαρμόζεται στις αλλαγές ως προς τις ρουτίνες που απαιτούνται με την έναρξη της συμμετοχής του σε ένα πρόγραμμα σωματικής δραστηριότητας, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για να εξετάσουν τις συμπεριφορές τους.
Οι δάσκαλοι που χρησιμοποιούν κάποιες δημιουργικές τεχνικές διδασκαλίας μπορούν να είναι σε θέση να αυξήσουν τη συμμετοχή των παιδιών με αυτισμό. Οι μεταβαλλόμενες (που αλλάζουν) δραστηριότητες χρησιμοποιούνται πιο συχνά,χρησιμοποιώντας τους σταθμούς εκμάθησης,και οι μεταβάσεις μεταξύ των σταθμών μπορούν να βοηθήσουν να υπερνικήσουν τις σύντομες(μικρές) αποσπάσεις προσοχής των παιδιών με αυτισμό. Η προσοχή πρέπει να ληφθεί για να εξετάσει μια αισθητήρια μορφή σε έναν χρόνο, αποσκοπώντας ότι το παιδί θα στοχεύσει την προσοχή του σε μια αισθητήρια μορφή που προτιμάει το ίδιο. Η παρουσίαση περισσότερων από ενός σχετικών ερεθισμάτων τη φορά εγγυάται ότι το παιδί με αυτισμό θα χάσει κάποιο μέρος ενός μαθήματος.
Είναι επίσης σημαντικό να γίνει κατανοητή η προτιμώμενη αισθητήρια μορφή ώστε να αναπτυχθούν τα μαθήματα εκείνα τα οποία θα εξετάσουν εκείνο τον συγκεκριμένο αισθητήριο τρόπο. Για να βοηθήσει τους μαθητές να ανταποκριθούν στις νέες δεξιότητες διατηρώντας τις προηγούμενες μαθημένες δεξιότητες, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος παραλλαγής στόχου διδασκαλίας. Αυτό περιλαμβάνει τις νέες δεξιότητες διδασκαλίας με τους στόχους συντήρησης που αναπτύσσονται τυχαία και που αλλάζουν κάθε δύο ή τρία λεπτά. Η χρήση των παραλλαγών στόχου εμφανίστηκε να συμβάλλει στη μεγαλύτερη διατήρηση των προηγουμένων μαθημάτων που διδάχθηκαν(Weber & Thorpe, 1992).
Η διδασκαλία σταθμών είναι μια χρήσιμη εφαρμογή αυτής της αρχής. Ένα παράδειγμα ενός προγράμματος που ενσωματώνει τις σωματικές δραστηριότητες για τα παιδιά με τον αυτισμό είναι η θεραπεία της καθημερινής ζωής. Αυτό το πρόγραμμα, που σχεδιάζεται για τα παιδιά με αυτισμό, περιλαμβάνει την ιδιαίτερα δομημένη ομάδα-προσανατολισμένη στον καθοδήγηση (Quill, Gurry, & Larkin, 1989).Στο πρόγραμμα θεραπείας καθημερινής ζωής,οι δυνατές σωματικές δραστηριότητες χρησιμοποιούνται για να μειώσουν τις στερεοτυπικές συμπεριφορές. Οι δυνατές σωματικές δραστηριότητες, σε συνδυασμό με τις κατάλληλες πράξεις συμπεριφοράς (Lavay, French, & Henderson, 1997), μπορούν να είναι χρήσιμες στη μείωση των ακατάλληλων συμπεριφορών στα παιδιά με αυτισμό.
Οδηγίες άσκησης για προγράμματα σωματικής δραστηριότητας
Οποιοδήποτε πρόγραμμα άσκησης για τα παιδιά με αυτισμό πρέπει να αναπτύξει τους στόχους όχι μόνο της γενικής σωματικής δραστηριότητας, αλλά και τις ακατάλληλες συμπεριφορές διαχείρισης, όπως τις στερεοτυπικές συμπεριφορές, τα ξεσπάσματα, και τον επαναληπτικό ρυθμό. Οι κατάλληλες οδηγίες άσκησης για τα παιδιά με αυτισμό διευκολύνουν την διεξαγωγή του προγράμματος και προωθούν τις θετικές αλλαγές στις σωματικές δραστηριότητες (Δες τον πίνακα παρακάτω). Για τους δασκάλους τάξεων που συνεργάζονται με τα παιδιά που έχουν αυτισμό, μπορεί να είναι ευεργετικό να σκεφτούν έναν προσαρμοσμένο τρόπο εκπαίδευσης σχετικά με την ανάπτυξη των προγραμμάτων, την εισαγωγή των σωματικών δραστηριοτήτων, και την καθοδήγηση για την χρησιμοποίηση οποιουδήποτε εξοπλισμού (δηλ., σχοινάκια άλματος, μίνι-τραμπολίνα, τρίκυκλα, ποδήλατα, κορύνες, όργανα ελέγχου καρδιακής συχνότητας).
Οι σωματικές δραστηριότητες μπορούν να περιλαμβάνουν οποιεσδήποτε ρυθμικές, δραστηριότητες μεγάλων μυϊκών ομάδων,(όπως το τρέξιμο, πηδηματάκια ,άλματα, ποδηλασία). Τα επίπεδα δραστηριοτήτων που βελτιώνουν την απόδοση εξαρτώνται από το αρχικό επίπεδο ικανότητας ενός παιδιού και της δυνατότητάς του έτσι ώστε να επιμείνουμε στο συγκεκριμένο πρόγραμμα δραστηριότητας.Παραδείγματα δραστηριοτήτων που μπορούν να παρέχουν οφέλη στα παιδιά με χαμηλά επίπεδα ικανότητας είναι: το περπάτημα /βάδισμα αρκύδας, περίπατος στο ζωολογικό κήπο, μιμήσεις πεταλούδας, μιμήσεις της σκιάς μου,το τραγούδι αργό και γρήγορο,ποδηλασία,αγώνες μηχανών πίστας,μετάβαση στο τσίρκο.
Εάν τα ξένα ερεθίσματα δεν εμφανίζουν αρνητικές επιρροές στις αποδόσεις και την εκμάθηση, υπάρχουν διάφορες κασέτες μουσικής που μπορούν να προσθέσουν τη μουσική στις δραστηριότητες, ή να χρησιμοποιηθούν ως ανταμοιβές για τις κατάλληλες συμπεριφορές.Οι κασέτες είναι διαθέσιμες μέσω των περισσότερων επιχειρήσεων που είναι υπεύθυνες γι’ αυτό το σκοπό με υλικό που περιλαμβάνει την αερόβια διασκέδαση στην προσχολική ηλικία, το οποίο περιέχει διαδοχικά τοποθετημένες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της καρδιαγγειακής ικανότητας των παιδιών με αυτισμό. Οι μαγνητοταινίες μπορούν επίσης να είναι χρήσιμες για τους μαθητές με αυτισμό όταν μπορούν να ακολουθήσουν οπτικά συνθήματα.
| ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ | ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ |
| Ακατάλληλες συμπεριφορές (δηλ., στερεοτυπικές συμπεριφορές(επαναλήψεις), ρυθμός, περπάτημα στα δάχτυλα, χτύπημα χεριών). | Οι δάσκαλοι μπορεί να πρέπει να αγνοήσουν κάποιες συμπεριφορές έτσι να υπάρχει επιτυχία στο πρόγραμμα τους. Αρχικά, τα οφέλη που αποκομίζονται από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα μπορούν να είναι σημαντικότερα με αποτέλεσμα ένα παιδί να σταματήσει μια ακατάλληλη συμπεριφορά συντομότερα. |
| Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να περιοριστεί λόγω της απροθυμίας να συμμετέχει στα προγράμματα. | Πρέπει να χρησιμοποιούνται τεχνικές για να προσαρμόσουν τα ατομικά στυλ μάθησης, εκτελώντας ένα τροποποιημένο πρόγραμμα συμπεριφοράς |
| Η σύντομη διάσπαση προσοχής μπορεί να παρεμποδίσει την εκμάθηση | Οι δραστηριότητες πρέπει να αλλάζουν συχνά, πρέπει να χρησιμοποιούνται σταθμοί εκμάθησης, και οι μεταβάσεις πρέπει να γίνονται προσεκτικά μεταξύ των σταθμών. Ποικίλες δραστηριότητες που στοχεύουν στον ίδιο στόχο μπορούν να είναι χρήσιμες. |
| Τα επιπλέον ερεθίσματα κατα την διδασκαλία μπορούν να δημιουργήσουν αποσπάσεις της προσοχής | Οι ενέργειες όπως η κάλυψη των παραθύρων της αίθουσας, το κλείσιμο των πορτών, η αποθήκευση του αχρησιμοποίητου εξοπλισμού, απενεργοποίηση των ραδιοφόνων, και η αφαίρεση των ζωηρόχρωμων αφισών μπορούν να είναι ευεργετικές. Τέτοια στοιχεία μπορούν να εισαχθούν βαθμιαία καθώς το άτομο εγκλιματίζεται σε ένα περιβάλλον. |
| Η δυσκολία του να επεξεργάζεται δύο ή περισσότερα ερεθίσματα μπορεί να παρεμποδίσει την εκμάθηση(μάθηση) | Οι δάσκαλοι πρέπει να χρησιμοποιούν την αισθητήρια μορφή(αισθήσεις) του σπουδαστή. Τα σχετικά ερεθίσματα πρέπει να είναι παρουσιασμένα σε μια δεδομένη στιγμή(μια φορά) Τα ερεθίσματα στο περιβάλλον που μπορεί να του αποσπάσουν την προσοχή πρέπει να μειωθούν ή να αποβληθούν. |
| Οι απότομες αλλαγές στις ρουτίνες μπορούν να οδηγήσει σε ξεσπάσματα ή σε οπισθοδρόμηση της απόκτησης κάποιας ικανότητας. | Οι τάξεις πρέπει να παρουσιαστούν(να τους γίνουν γνωστές σε μια ιδιαίτερα δομημένη και προβλέψιμη στιγμή. Οι μαθητές πρέπει να ξέρουν που θα κάθονται ή θα σταθούν και η διαταγή των δραστηριοτήτων. Οι νέες δεξιότητες πρέπει να εισαχθούν με ελάχιστη περιγραφή απο γνωστές οδηγίες και οικίες δεξιότητες |
| Οι διαπροσωπικές σχέσεις μπορούν να αναπτυχθούν. | Δεν θα πρέπει να τρομάζουν απο διάφορες καταστάσεις έτσι ώστε να να παρασχεθεί στους μαθητές η δυνατότητα εξάσκησης κοινωνικών δεξιοτήτων αλληλεπίδρασης. |
| Οι Φυσικές δεξιότητες που διδάσκονται σε ένα περιβάλλον θα πρέπει να μπορούν να διδάσκονται καλά & σε άλλα περιβάλλοντα. | Οι δεξιότητες πρέπει να διδαχθούν όσο το δυνατόν πιο κοντά σε εκείνα τα αντικείμενα στα οποία θα εφαρμοστούν. |
