Τι μπορεί να προσφέρει η εμπειρία αυτή στο παιδί;
Τα σχολεία κλείνουν και τα μικρά σας, θα έχουν μπροστά τους 3 μήνες διακοπές. Η κατασκήνωση είναι μια καλή επιλογή για να περάσουν δημιουργικά και όμορφα το καλοκαίρι. Ωστόσο, πολλοί γονείς ανησυχούν αν η κατασκήνωση είναι καλή, πώς μπορούν να είναι σίγουροι ότι το παιδί τους θα βρίσκεται σε «καλά χέρια», θα διασκεδάζει και δεν θα νιώθει μοναξιά; Eίναι σαφές ότι τα κριτήρια επιλογής ποικίλλουν και σχετίζονται με τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τα πιστεύω γονιών και παιδιών. Υπάρχουν λοιπόν κάποιες κινήσεις που πρέπει να κάνετε πριν πάρετε την απόφαση.
Αρχικά, ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για το παιδί να πάει κατασκήνωση;
Ένα παιδί είναι έτοιμο να πάει κατασκήνωση όταν μπορεί να επεξεργαστεί ψυχικά τον αποχωρισμό από τους γονείς του. Aυτό έχει να κάνει περισσότερο με τον τρόπο που έχει μεγαλώσει και όχι τόσο με την ηλικία του. Συνήθως, τα παιδιά από τα 6 τους περίπου χρόνια μπορούν να αποχωριστούν τους γονείς. Παρ’ όλα αυτά, ένα παιδί που είναι προσκολλημένο στη μητέρα και στον πατέρα του, θα δυσκολευτεί να φύγει ξαφνικά για μεγάλο διάστημα μακριά τους. Kαλό είναι ο αποχωρισμός να γίνει σταδιακά. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν για ένα απόγευμα να φύγουν οι γονείς και να αφήσουν το παιδί στον παππού και στη γιαγιά του ή να το πηγαίνουν να παίζει σε σπίτια συνομηλίκων του, ώστε να νιώσει περισσότερο ανεξάρτητο. Aν το παιδί παρουσιαστεί αρνητικό στην ιδέα της κατασκήνωσης, μπορείτε να συμφωνήσετε να μείνει λιγότερες μέρες. Σε καμία περίπτωση, μην πιέσετε το παιδί να κάνει κάτι που δεν θέλει.
Για το αν είναι καλή ή όχι η επιλογή της κατασκήνωσης μπορείτε να κάνετε το εξής:
• Επισκεφθείτε το χώρο από κοντά, ώστε να δείτε τις εγκαταστάσεις. Αν είναι καθαρές, αν πληροί τις προδιαγραφές.
• Γνωρίστε το προσωπικό και ζητήστε από τον υπεύθυνο να σας μιλήσει για την φιλοσοφία της κατασκήνωσης. Κάθε κατασκήνωση έχει το δικό της τρόπο οργάνωσης, πειθαρχίας, βασισμένη σε συγκεκριμένες αρχές. Για παράδειγμα, άλλες προάγουν τον ανταγωνισμό, άλλες ακολουθούν το μοντέλο «ανταμοιβή- τιμωρία», άλλες πάλι στηρίζονται σε αυστηρές μεθόδους πειθαρχίας. Ρωτήστε λοιπόν, πώς αντιμετωπίζουν μια διαφωνία μεταξύ παιδιών ή πώς αντιμετωπίζουν μια άσχημη συμπεριφορά. Eπιλέξτε την κατασκήνωση που ανταποκρίνεται στο δικό σας τρόπο σκέψης και στη «φιλοσοφία» που θέλετε να εμφυσήσετε στο παιδί σας.
Γιατί να επιλέξετε τελικά να πάει το παιδί κατασκήνωση;
Η κατασκήνωση αποτελεί το ιδανικό περιβάλλον για να ενισχύσει το παιδί την ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη και την ψυχοσωματική του ωρίμανση.
Πιο συγκεκριμένα:
• Το παιδί ανακαλύπτει τον εαυτό του και τις δυνατότητες του. Μέσα από μια ποικιλία ερεθισμάτων και δραστηριοτήτων που προσφέρονται στην κατασκήνωση δίνεται η ευκαιρία στο παιδί να ανακαλύψει και να αναπτύξει τα ταλέντα του και τις δεξιότητες του.
• Η ανεξαρτησία είναι από τα πιο σημαντικά πράγματα που κερδίζει ένα παιδί στην κατασκήνωση. Είναι το ιδανικό μέρος μέσα στο όποιο το παιδί ασκείται στο να παίρνει αποφάσεις για τον εαυτό του χωρίς τις υποδείξεις και την καθοδήγηση των γονιών του. Μαθαίνει να διαπραγματεύεται τις ανάγκες και τα θέλω του, όχι μόνο με τους συνομηλίκους του αλλά με άλλους ενήλικες. Είναι ένα μέρος, που νιώθει ασφάλεια και έχει την ελευθερία να αναπτύξει πτυχές τις προσωπικότητας του, αξιοποιώντας τις δυνατότητες του.
• Μαθαίνει να υπακούει και να σέβεται τους κανόνες για την σωστή λειτουργία της ομάδας. Το πρόγραμμα στην κατασκήνωση είναι καλά οργανωμένο, σε αντίθεση με ότι συνήθως συμβαίνει μέσα στο σπίτι όπου οι κανόνες παραβιάζονται σε καθημερινή βάση. Το παιδί, το οποίο αντιμετωπίζεται από τους ομαδάρχες σαν υπεύθυνο άτομο, μαθαίνει όρια και κανόνες κυρίως σε θέματα καθαριότητας, προσωπικής υγιεινής, σωστής διατροφής κ.α Καταλαβαίνει πως οι κανόνες είναι σημαντικοί για να λειτουργήσει σωστά μια ομάδα.
• Έρχεται σε επαφή με νέα πράγματα, νέες εμπειρίες. Προσπαθεί λοιπόν να μάθει πως λειτουργούν. Μέσα σ’ ένα ασφαλές περιβάλλον το παιδί ενισχύεται να δοκιμάσει και να καταπιαστεί με καινούριες δραστηριότητες και εμπειρίες. Κάποια από αυτή θα του αρέσει και δώσει τον καλύτερο του εαυτό. Συνεπώς δίνεται στο παιδί η δυνατότητα να αναπτύξει μια δυνατή αίσθηση της ταυτότητας. Έτσι τα παιδιά νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο της ζωής τους. Αυτή την εμπειρία της αυτό αποτελεσματικότητας θα την μεταφέρουν και γενικεύσουν αργότερα στη ζωή τους με περισσότερες πιθανότητες να γίνουν ικανοί στο να λύνουν προβλήματα σε νέες καταστάσεις.
• Μαθαίνει να κάνει φίλους. Η κατασκήνωση εξασφαλίζει την καλύτερη ευκαιρία για κοινωνικοποίηση, αφού ακόμα και τα πιο εσωστρεφή παιδιά καταφέρνουν να κάνουν πολλούς νέους φίλους. Μία από τις παραμέτρους που ενισχύουν τις παιδικές φιλίες είναι το γεγονός ότι τα παιδιά μοιράζονται κοινές εμπειρίες.
• Το παιδί μαθαίνει να αντιμετωπίζει τους φόβους του. Μέσα σε ένα μη ανταγωνιστικό περιβάλλον το παιδί ενισχύεται να προσπαθήσει ξανά και ξανά και να απολαύσει κατορθώματα και αλλαγές δίνοντας χώρο στη δημιουργικότητα του, στην έμφυτη τάση για μάθηση καθώς και στην ελεύθερη έκφραση.
• Περνά δημιουργικό και ποιοτικό χρόνο, κάνοντας ένα ουσιαστικό διάλειμμα από τα ηλεκτρονικά, το καναπέ και την τηλεόραση. Το παιδί αθλείται, κινείται, έρχεται σε επαφή με τη φύση. Η άμεση επαφή με τη φύση ενεργοποιεί όλες τις αισθήσεις των παιδιών και έτσι διευκολύνει τη μάθηση. Ιδιαίτερα ευεργετική είναι η κατασκήνωση για παιδιά που έχουν ελλειμματική κοινωνική ανάπτυξη και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
• Η κατασκήνωση βοηθάει τα παιδιά να χτίσουν αυτοεκτίμηση και να βιώσουν την επιτυχία. Στην κατασκήνωση δεν υπάρχουν βαθμοί, καλό παιδί, καλός μαθητής, αντιθέτως όλοι είναι ίσοι και όλοι έχουν την ευκαιρία να δώσουν το καλύτερο τους εαυτό για να επιτύχουν.
Τέλος, καλό είναι το παιδί να συμμετέχει ενεργά σε αυτή την απόφαση και να λαμβάνονται υπόψη οι προτιμήσεις του, οι επιθυμίες του, οι κλίσεις του αλλά και να έχει παρέα μαζί του.
Τι είναι οι κατασκηνώσεις ΑμΕΑ
Οι Κατασκηνώσεις των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες είναι πλέον ένας καθιερωμένος θεσμός στο χώρο της Ειδικής Αγωγής: ενδυναμώνει τις κοινωνικές δεξιότητες των ατόμων , προάγει την αξιοποίηση δυναμικού, καλλιεργεί τις δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης και παρέχει ευκαιρίες για αλληλεπίδραση με το φυσικό περιβάλλον. Επίσης, διευρύνει τις σχέσεις με συνομηλίκους, υποστηρίζει τις ατομικές ανάγκες και αποτελεί ανακούφιση των οικογενειών από τη συνεχή φροντίδα.
Οι κατασκηνώσεις ΑμΕΑ πραγματοποιούνται από τη ΠΟΣΓΚΑμΕΑ (τη Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Γονέων και Κηδεμόνων Ατόμων με Αναπηρία ) και απευθύνονται σε άτομα που αντιμετωπίζουν κινητική αναπηρία, νοητική καθυστέρηση, προβλήματα όρασης η άλλη φυσική μειονεξία. Όσο αφορά τον τρόπο λειτουργίας υπάρχει ένα δομημένο πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει όσα και μια οποιαδήποτε άλλη κατασκήνωση, δηλαδή μπάνιο στη θάλασσα, ξεκούραση, απογευματινές δραστηριότητες και το βράδυ κινηματογράφο η χορό. Εκτός από τους συνοδούς και τους κατασκηνωτές/τριες υπάρχει ένας υπεύθυνος ανά φορέα, ο αρχηγός ο οποίος συντονίζει όλη την κατασκήνωση και βέβαια, τα στελέχη – συνοδοί.
Η εμπειρία της κατασκήνωσης προσφέρει χαρά όχι μόνο στα παιδιά αλλά και στους συνοδούς.
Αναπολώντας τις στιγμές της κατασκήνωσης συναισθήματα χαράς και ενθουσιασμού με πλημμυρίζουν. Από το 2005 ξεκίνησα (ως εκπαιδευόμενη κοινωνική λειτουργός) να μετέχω ως συνοδός στις κατασκηνώσεις που διοργανώνει η ΠΟΣΓΚμΕΑ για άτομα με νοητική καθυστέρηση. Πλέον η κατασκήνωση για μένα αποτελεί σταθερή αξία και κάθε χρόνο περιμένω με ανυπομονησία να συνοδεύσω τα παιδιά στη χαρά που τους προσφέρει η κατασκήνωση.
Πρέπει να ομολογήσω ότι πολλές φορές αυτό δεν είναι και τόσο εύκολο. Χρειάζεται πραγματικά υπομονή και επιμονή από τους συνοδούς. Στην αρχή είναι αναμενόμενο να συναντήσεις κάποιες δυσκολίες. Οι ανάγκες των ατόμων διαφοροποιούνται και ορισμένων παιδιών είναι πιο απαιτητικές. Αντιμετωπίζουν για παράδειγμα σε μεγαλύτερο βαθμό δυσκολία ως προς την αυτοεξυπηρέτηση τους και συνεπώς χρειάζεται περισσότερη φροντίδα. Ή, μπορεί να προκύπτουν προβλήματα στην συνύπαρξη των μελών της ομάδας, ακόμη και προστριβές στις σχέσεις.
Χαρακτηριστικά ΑμΕΑ
Η συνοδεία πολλές φορές είναι απαιτητική καθώς τα άτομα ενδέχεται να παρουσιάζουν δυσκολίες συμπεριφοράς, όπως επιθετικότητα - απέναντι σε άλλους η αυτο-επιθετικότητα, άγχος αποχωρισμού. Αντιδραστική ή χειριστική συμπεριφορά, διαταραχές ύπνου. Τέλος, είναι δυνατόν να εμφανίζουν συμπτώματα διαταραχών όπως κρίσεις αυτιστικών καθώς δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στα νέα περιβάλλοντα ή κινητικές δυσκολίες λόγω εγκεφαλικής παράλυσης.
Χαρακτηριστικά συνοδών
Η προσωπικότητα των συνοδών διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο " χτίσιμο " των σχέσεων με του κατασκηνωτές/τριες. Όποιος/α αναλαμβάνει αυτό το ρόλο, πέρα από τις γνώσεις ειδικής αγωγής που πρέπει να κατέχει, οφείλει να επιδεικνύει υπομονή, επιμονή, θέληση και αντοχές. Να θέτει ως προτεραιότητα τις ανάγκες των κατασκηνωτών/τριων και να συμπεριφέρεται υπεύθυνα. Να έχει ευγενικά συναισθήματα απέναντι στα άτομα με ιδιαιτερότητες διότι ο ρόλος που καλείται να αναλάβει είναι ουσιώδης, αφού είναι ο κύριος υπεύθυνος που διασφαλίζει την ποιοτική διαμονή των κατασκηνωτών.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά την πρώτη εμπειρία μου στην κατασκήνωση με την Α, ένα από τα πέντε παιδιά που είχα αναλάβει. Η Α., με σύνδρομο Down, είχε ένα απίστευτο πείσμα, άρνηση να συμμετέχει στις καθημερινές δραστηριότητες και μια ευκολία στο να τσακώνεται με τους συμμαθητές της. Για την Α. πέρασε αρκετός χρόνος για να μάθει να συμμορφώνεται με τους κανόνες της ομάδας αλλά και για μένα να μάθω τα "κουμπιά" της, το πώς λειτουργεί στην καθημερινότητα της. Καταφέραμε λοιπόν να δημιουργήσουμε μια σχέση που μας έκανε και τις δύο καλύτερες. Χρωστάω όμως στην Α. ένα σημαντικό κομμάτι της όποιας επαγγελματικής ωριμότητας έχω καταφέρει να αποκτήσω.
Τελικά
Εφόσον υπάρχει εκπαίδευση, πραγματικό ενδιαφέρον και θέληση από τους συνοδούς είναι δυνατό να επιλυθούν οι όποιες δυσκολίες προκύπτουν. Ο συνοδός δεν φροντίζει μόνο για την ατομική υγιεινή, την ασφάλεια και την διατροφή των ατόμων για τα οποία είναι υπεύθυνος αλλά επιδιώκει με μεράκι την ευχαρίστηση των παιδιών και βοηθάει ώστε να γίνει κάθε στιγμή της ημέρας μοναδική. Άλλωστε μη ξεχνάμε ότι οι βασικές ανάγκες των παιδιών παραμένουν ίδιες: αγάπη, αποδοχή και ενδιαφέρον και αυτές καλείσαι πρωτίστως να καλύψεις.
Οι Κατασκηνώσεις των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες είναι πλέον ένας καθιερωμένος θεσμός στο χώρο της Ειδικής Αγωγής: ενδυναμώνει τις κοινωνικές δεξιότητες των ατόμων , προάγει την αξιοποίηση δυναμικού, καλλιεργεί τις δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης και παρέχει ευκαιρίες για αλληλεπίδραση με το φυσικό περιβάλλον. Επίσης, διευρύνει τις σχέσεις με συνομηλίκους, υποστηρίζει τις ατομικές ανάγκες και αποτελεί ανακούφιση των οικογενειών από τη συνεχή φροντίδα.
Οι κατασκηνώσεις ΑμΕΑ πραγματοποιούνται από τη ΠΟΣΓΚΑμΕΑ (τη Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Γονέων και Κηδεμόνων Ατόμων με Αναπηρία ) και απευθύνονται σε άτομα που αντιμετωπίζουν κινητική αναπηρία, νοητική καθυστέρηση, προβλήματα όρασης η άλλη φυσική μειονεξία. Όσο αφορά τον τρόπο λειτουργίας υπάρχει ένα δομημένο πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει όσα και μια οποιαδήποτε άλλη κατασκήνωση, δηλαδή μπάνιο στη θάλασσα, ξεκούραση, απογευματινές δραστηριότητες και το βράδυ κινηματογράφο η χορό. Εκτός από τους συνοδούς και τους κατασκηνωτές/τριες υπάρχει ένας υπεύθυνος ανά φορέα, ο αρχηγός ο οποίος συντονίζει όλη την κατασκήνωση και βέβαια, τα στελέχη – συνοδοί.
Η εμπειρία της κατασκήνωσης προσφέρει χαρά όχι μόνο στα παιδιά αλλά και στους συνοδούς.Αναπολώντας τις στιγμές της κατασκήνωσης συναισθήματα χαράς και ενθουσιασμού με πλημμυρίζουν. Από το 2005 ξεκίνησα (ως εκπαιδευόμενη κοινωνική λειτουργός) να μετέχω ως συνοδός στις κατασκηνώσεις που διοργανώνει η ΠΟΣΓΚμΕΑ για άτομα με νοητική καθυστέρηση. Πλέον η κατασκήνωση για μένα αποτελεί σταθερή αξία και κάθε χρόνο περιμένω με ανυπομονησία να συνοδεύσω τα παιδιά στη χαρά που τους προσφέρει η κατασκήνωση.
Πρέπει να ομολογήσω ότι πολλές φορές αυτό δεν είναι και τόσο εύκολο. Χρειάζεται πραγματικά υπομονή και επιμονή από τους συνοδούς. Στην αρχή είναι αναμενόμενο να συναντήσεις κάποιες δυσκολίες. Οι ανάγκες των ατόμων διαφοροποιούνται και ορισμένων παιδιών είναι πιο απαιτητικές. Αντιμετωπίζουν για παράδειγμα σε μεγαλύτερο βαθμό δυσκολία ως προς την αυτοεξυπηρέτηση τους και συνεπώς χρειάζεται περισσότερη φροντίδα. Ή, μπορεί να προκύπτουν προβλήματα στην συνύπαρξη των μελών της ομάδας, ακόμη και προστριβές στις σχέσεις.
Χαρακτηριστικά ΑμΕΑΗ συνοδεία πολλές φορές είναι απαιτητική καθώς τα άτομα ενδέχεται να παρουσιάζουν δυσκολίες συμπεριφοράς, όπως επιθετικότητα - απέναντι σε άλλους η αυτο-επιθετικότητα, άγχος αποχωρισμού. Αντιδραστική ή χειριστική συμπεριφορά, διαταραχές ύπνου. Τέλος, είναι δυνατόν να εμφανίζουν συμπτώματα διαταραχών όπως κρίσεις αυτιστικών καθώς δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στα νέα περιβάλλοντα ή κινητικές δυσκολίες λόγω εγκεφαλικής παράλυσης.
Χαρακτηριστικά συνοδών
Η προσωπικότητα των συνοδών διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο " χτίσιμο " των σχέσεων με του κατασκηνωτές/τριες. Όποιος/α αναλαμβάνει αυτό το ρόλο, πέρα από τις γνώσεις ειδικής αγωγής που πρέπει να κατέχει, οφείλει να επιδεικνύει υπομονή, επιμονή, θέληση και αντοχές. Να θέτει ως προτεραιότητα τις ανάγκες των κατασκηνωτών/τριων και να συμπεριφέρεται υπεύθυνα. Να έχει ευγενικά συναισθήματα απέναντι στα άτομα με ιδιαιτερότητες διότι ο ρόλος που καλείται να αναλάβει είναι ουσιώδης, αφού είναι ο κύριος υπεύθυνος που διασφαλίζει την ποιοτική διαμονή των κατασκηνωτών.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά την πρώτη εμπειρία μου στην κατασκήνωση με την Α, ένα από τα πέντε παιδιά που είχα αναλάβει. Η Α., με σύνδρομο Down, είχε ένα απίστευτο πείσμα, άρνηση να συμμετέχει στις καθημερινές δραστηριότητες και μια ευκολία στο να τσακώνεται με τους συμμαθητές της. Για την Α. πέρασε αρκετός χρόνος για να μάθει να συμμορφώνεται με τους κανόνες της ομάδας αλλά και για μένα να μάθω τα "κουμπιά" της, το πώς λειτουργεί στην καθημερινότητα της. Καταφέραμε λοιπόν να δημιουργήσουμε μια σχέση που μας έκανε και τις δύο καλύτερες. Χρωστάω όμως στην Α. ένα σημαντικό κομμάτι της όποιας επαγγελματικής ωριμότητας έχω καταφέρει να αποκτήσω.
Τελικά
Εφόσον υπάρχει εκπαίδευση, πραγματικό ενδιαφέρον και θέληση από τους συνοδούς είναι δυνατό να επιλυθούν οι όποιες δυσκολίες προκύπτουν. Ο συνοδός δεν φροντίζει μόνο για την ατομική υγιεινή, την ασφάλεια και την διατροφή των ατόμων για τα οποία είναι υπεύθυνος αλλά επιδιώκει με μεράκι την ευχαρίστηση των παιδιών και βοηθάει ώστε να γίνει κάθε στιγμή της ημέρας μοναδική. Άλλωστε μη ξεχνάμε ότι οι βασικές ανάγκες των παιδιών παραμένουν ίδιες: αγάπη, αποδοχή και ενδιαφέρον και αυτές καλείσαι πρωτίστως να καλύψεις.
