 |
| πηγη |
Καταιγισμός Ιδεών
Ο καταιγισμός ιδεών (brainstorming) είναι ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο για τον εκπαιδευτικό και ταυτόχρονα εύκολα εφαρμόσιμο, αφού δεν απαιτεί από τους μαθητές να έχουν ειδικές γνώσεις για το προς μελέτη ζήτημα και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προετοιμασία από τον εκπαιδευτικό. Οι μαθητές συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία ανακαλώντας και εκφράζοντας ελεύθερα (χωρίς το άγχος της αξιολόγησης ή της κριτικής) προϋπάρχουσες γνώσεις ή αντιλήψεις για το θέμα. Πολλές φορές οι έννοιες που αναφέρονται ίσως και να έχουν λίγη ή καθόλου σχέση με το θέμα, αλλά με αυτό τον τρόπο συλλέγονται ιδέες που ίσως να αξιοποιηθούν σε μεταγενέστερο στάδιο (Courau, 2000 οπ. αναφ. στο Βασάλα και Φλογαῒτη, 2002 )
Η τεχνική εφαρμόζεται συνήθως στο πλαίσιο μιας τάξης με συντονιστή τον εκπαιδευτικό αλλά μπορεί επίσης να διεξαχθεί σε υποομάδες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα αρχικά στάδια διερεύνησης ενός ζητήματος, με στόχο τη διερεύνηση των ποικίλων διαστάσεων του, τη διασαφήνιση μιας ή περισσοτέρων εννοιών, τη διαπίστωση του επίπεδο των μαθητών αλλά και την ανάδειξη τυχόν παρανοήσεων που πιθανόν να έχουν για το θέμα. Μπορεί επίσης να εφαρμοστεί και κατά τη διάρκεια μιας δραστηριότητας διερεύνησης ή επίλυσης προβλήματος (Βασάλα και Φλογαῒτη, 2002) για καθορισμό της μετέπειτα πορείας.
 |
| πηγη |
Η πορεία εφαρμογής της τεχνικής
Σύμφωνα με τους Lahiry et al (1988, οπ. αναφ. στη Δημητρίου, 2009), η εφαρμογή του καταιγισμού ιδεών εξελίσσεται στα ακόλουθα τέσσερα στάδια:
1) Οι μαθητές/τριες ενημερώνονται για τη μέθοδο που θα ακολουθηθεί και προσδιορίζεται ο χρόνος ολοκλήρωσης της
2) Η διαδικασία ξεκινάει με την εισαγωγή ενός θέματος. Δεν ενδιαφέρει αν οι μαθητές/τριες κατέχουν ή όχι το θέμα, το ζητούμενο είναι να ανακαλέσουν σχετικές προϋπάρχουσες ιδέες τους. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν εικόνες, λέξεις, φράσεις, μικρά κείμενα, σύντομη προβολή ταινίας που αφορά ένα πρόβλημα. Ο/η εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές/τριες να εκφραστούν γι αυτό γρήγορα, με λέξεις ή σύντομες εκφράσεις ενώ ο ίδιος σημειώνει όλες τις ιδέες στον πίνακα, αποφεύγοντας να υποδείξει τις δικές του ιδέες (Βασάλα και Φλογαῒτη, 2002). Στο στάδιο αυτό δεν επιτρέπονται σχόλια ή παρατηρήσεις, όλες οι ιδέες είναι σεβαστές και καταγράφονται σε κλίμα συνεργασίας σεβασμού και αποδοχής της διαφορετικής άποψης
3) Στη συνέχεια γίνεται συζήτηση κατά την οποία αναλύονται, σχολιάζονται και αξιολογούνται οι απόψεις που έχουν καταγραφεί, απορρίπτονται κάποιες που δεν σχετίζονται άμεσα με το θέμα και προτείνονται νέες. Ο/η εκπαιδευτικός καλεί τους μαθητές/τριες να προτείνουν κριτήρια ομαδοποίησης και να προχωρήσουν σε ταξινόμηση των ιδεών που προέκυψαν από τον καταιγισμό και να τις ξαναγράψουν σε στήλες : π.χ. αιτίες, αποτελέσματα, συναισθήματα κλπ. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα αναδειχθούν οι πολλαπλές διαστάσεις του θέματος. Σ’ αυτό το στάδιο ο/η εκπαιδευτικός θα μπορούσε να προχωρήσει σε επεξεργασία των θεμάτων που προέκυψαν και να αναθέσει στους μαθητές/τριες μια δραστηριότητα ατομικής εργασίας ή εργασίας σε μικρές ομάδες όπως η τεχνική της χαρτογράφησης ιδεών (Δημητρίου, 2009).
4) Τέλος γίνεται μια αποτίμηση της εμπειρίας και αξιολογούνται οι γνώσεις και οι εμπειρίες που αποτίμησαν οι μαθητές/τριες, αλλά και οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Μέσα από τη σύγκριση των ιδεών τους «πριν» και «μετά» συζητούνται οι μεταβολές που έχουν εμφανιστεί σε γνώση, αισθήματα, αξίες κτλ.
Βιβλιογραφία:
Βασάλα, Π. και Φλογαῒτη , Ε. (2002). Ο καταιγισμός ιδεών ως διδακτική τεχνική για την προσέγγιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Πρακτικά 1ου Περιβαλλοντικού Συνεδρίου Μακεδονίας, 1-4 Μαρτίου 2002, Θεσσαλονίκη .
Δημητρίου, Α . (2009). Περιβαλλοντική εκπαίδευση: περιβάλλον, αειφορία. Θεωρητικές και παιδαγωγικές προσεγγίσεις. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Παράδειγμα:
Πέντε λέξεις για το περιβάλλον
Υλικά:
- Αυτοκόλλητα χαρτιά post-it μέτριου μεγέθους
- Μαρκαδόροι
- Πίνακας
- Κείμενα, εικόνες, άρθρα που να ορίζεται ή να επεξηγείται με συντομία η έννοια του περιβάλλοντος.
Σε κάθε μαθητή/τρια δόθηκαν 5 χαρτάκια post-it και ένας μαρκαδόρος. Στον πίνακα γράφεται από τον διδάσκοντα η λέξη Περιβάλλον. Ζητείται από τους μαθητές/τριες μέσα σε χρονικό διάστημα 5 λεπτών να γράψουν στα post-it (μία λέξη ανά ένα φύλλο) τις 5 πρώτες λέξεις που σκέφτηκαν διαβάζοντας στον πίνακα τη λέξη Περιβάλλον.
Τα χαρτάκια συγκεντρώνονται από το διδάσκοντα και τοποθετούνται ένα-ένα στον πίνακα χωρίς καμιά τακτοποίηση ή ομαδοποίηση από αυτόν. Ζητείται από τους μαθητές/τριες να επέμβουν και να προτείνουν τρόπους ομαδοποίησης ανάλογα με το τι γράφει το κάθε χαρτάκι.
Από τη συζήτηση μπορούν να δημιουργηθούν διάφορες κατηγορίες όπως οι πιο κάτω:
Λέξεις 1ης κατηγορίας | Φυτά, ζώα, πρόβατα, λύκος, αέρας, νερό, φύση, ήλιος, γρασίδι, πεταλούδες, ηλιοβασίλεμα, εκδρομές κ.ά. |
Λέξεις 2ης κατηγορίας | Υγρότοπος, θάλασσα, βουνά, δάση κ.ά |
Λέξεις 3ης κατηγορίας | Ρύπανση, πόλεις, σκουπίδια, αυτοκίνητα, πυρκαγιές, καυσαέρια, θόρυβος κ.ά. |
Λέξεις 4ης κατηγορίας | Οικολογία, ανακύκλωση, Γκρίνπις, αναδάσωση κ.ά |
Στους μαθητές/τριες μοιράζονται κείμενα, εικόνες κά σχετικά με το περιβάλλον Με ερωτήσεις από το διδάσκοντα και απαντήσεις από τους μαθητές/τριες συζητούνται και επισημαίνονται άλλοι παράγοντες που δεν είχαν αναφερθεί αρχικά (π.χ. τα μνημεία ή η νομοθεσία αποτελούν λέξεις που θα μπορούσαν να επισημανθούν κτλ). Συμπληρώνονται οι κατηγορίες ή δημιουργούνται και άλλες και διατυπώνονται ορισμοί για το περιβάλλον.
Με βάση τις κατηγορίες στον πίνακα- συζητούνται και άλλα ζητήματα όπως το φυσικό περιβάλλον (1η κατηγορία), η αλληλεπίδραση ανάμεσα στους παράγοντες του περιβάλλοντος (2η κατηγορία), το ανθρωπογενές περιβάλλον (3η κατηγορία), η ανάγκη λύσεων (4η κατηγορία).
Τέλος, γίνεται αξιολόγηση της δραστηριότητας από όλους τους μαθητές/τριες.
