Ο ρόλος του Λογοπεδικού – Λογοθεραπευτή στις σχιστίες του χείλους ή της υπερώας

Ο/Η Λογοπεδικός έχει κρίσιμο και αποφασιστικό ρόλο στην αξιολόγηση - διάγνωση και θεραπεία του παιδιού με σχιστίες. Η συμβουλευτική γονέων και η συνεργασία με την διεπιστημονική ομάδα είναι αναπόσπαστο μέρος του ρόλου του. Συγκεκριμένα, οι γονείς χρειάζονται βοήθεια για να κατανοήσουν τη λύση του προβλήματος, τι να περιμένουν από πλευράς γλωσσικής ανάπτυξης και πως να περιορίσουν τα προβλήματα του παιδιού τους.

Ειδικότερα, ο/η Λογοθεραπευτής υποστηρίζει τους γονείς από τις πρώτες ημέρες σε διάφορα πρακτικά θέματα που προκύπτουν, όπως π.χ. διάφορες τεχνικές ρόφησης του γάλακτος στα βρέφη, μιας και αδυνατούν να θηλάσουν. Στους μετέπειτα μήνες παρεμβαίνει καθοριστικά στα στάδια εξέλιξης φωνής, λόγου και ομιλίας.
Ο/Η Λογοθεραπευτής θα προτείνει συστηματική παρακολούθηση του παιδιού και θα το εντάξει σε ένα θεραπευτικό πρόγραμμα.
Είναι φυσικό να σας δημιουργηθεί η απορία για το κατά πόσο η σχιστία του χείλους ή της υπερώας θα επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού σας να μιλήσει. Η σχιστία του χείλους σπάνια προκαλεί σημαντικά προβλήματα ομιλίας, αλλά η σχιστία της υπερώας μπορεί να δυσκολέψει τη δημιουργία πολλών ήχων που είναι απαραίτητοι για την ομιλία.
Αν δεν υπάρχουν άλλα αναπτυξιακά προβλήματα, το παιδί σας θα αναπτύξει λεξιλόγιο, και μετά τη διόρθωση της σχιστίας της υπερώας θα μάθει να μιλάει όπως τα άλλα παιδιά. Έχει αποδειχθεί ότι πολλά παιδιά με σχιστία αρχίζουν να μιλάνε αρκετούς μήνες αργότερα από τα παιδιά χωρίς σχιστία της υπερώας. Αυτό ίσως οφείλεται εν μέρει στον αυξημένο αριθμό των επεισοδίων ωτίτιδος και κατά συνέπεια παροδικής μείωσης της ακοής.
Η ομιλία δημιουργείται με τον αέρα τον οποίο εκπνέουμε. Συνήθως εισπνέουμε και εκπνέουμε με ένα κανονικό ρυθμό. Οταν όμως μιλάμε, εισπνέουμε με σιγανό, ελεγχόμενο ρυθμό. Κατά την εκπνοή προστίθεται ένας τόνος στο ρεύμα του αέρα με τους παλμούς των φωνητικών χορδών. Από το λάρυγγα ο αέρας κατευθύνεται προς το φάρυγγα. Κατά την ομιλία ειδικοί μύς τραβάνε τη μαλακή υπερώα (το μαλακό τμήμα του ουρανίσκου) προς τα πάνω και πίσω ενώ ταυτόχρονα τα τοιχώματα του φάρυγγα μετακινούνται προς τη μέση γραμμή. Επιτυγχάνεται έτσι ένα «κλείσιμο», δηλαδή μία απομόνωση της μύτης από τη στοματική κοιλότητα. Αν αυτό για κάποιο λόγο δεν είναι εφικτό, τότε ο αέρας κατευθύνεται όχι μόνο προς τη στοματική κοιλότητα, αλλά προς τη μύτη, προσδίδοντας έτσι μια ένρινη χροιά στην ομιλία.
Κατά την περίοδο από τη γέννηση μέχρις ότου γίνει η χειρουργική σύγκλειση της σχιστίας της υπερώας, το παιδί σας θα παράγει αναγκαστικά όλους τους ήχους με τη μύτη. Στην προσπάθειά του να μιλήσει, θα αποκτήσει διαφορετικές συνήθειες άρθρωσης. Συνήθως θα προσπαθεί να μετακινήσει το πίσω μέρος της γλώσσας προς το φάρυγγα για να σταματήσει τη ροή του αέρα. Αυτό θα δημιουργήσει μία «υποκατάσταση» ήχων. Ετσι, αντί «πα-πα» θα ακούγεται «γκα-γκα». Αυτές οι υποκαταστάσεις αποτελούν τη βάση της ελαττωματικής ομιλίας. Αν και η ομιλία δεν εκδηλώνεται ως το τέλος του δευτέρου έτους της ηλικίας, οι ήχοι οι οποίοι χρησιμοποιούνται στην ομιλία δημιουργούνται πολύ νωρίτερα. Εξυπακούεται λοιπόν ότι η σχιστία της υπερώας πρέπει να κλεισθεί όσο το δυνατόν νωρίτερα. Απαραίτητη θα είναι επίσης η συνεργασία σας με το λογοθεραπευτή, ο οποίος θα σας καθοδηγεί. Η καλύτερη γενική συμβουλή για τους γονείς παιδιών με σχιστίες είναι να ενθαρρύνουν την ομιλία όπως άλλωστε πρέπει να γίνεται με κάθε παιδί, χωρίς όμως να περιμένουν την ίδια ακρίβεια στην παραγωγή των ήχων και χωρίς να πιέζουν το παιδί τους να παράγει τους ήχους πιο καθαρά.

Πηγη