Το θέμα της οριοθέτησης των παιδιών, για πολλούς γονείς, αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα μέσα στην οικογένεια. Τα παιδιά καθώς μεγαλώνουν, ψάχνουν να βρουν τη προσωπική τους ταυτότητα και τη θέση τους μέσα σε αυτήν, δε γνωρίζουν πώς να οριοθετούν το δικό τους χώρο, τι είναι σωστό και τι λάθος, τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται. Αρκετοί είναι οι γονείς που ζητούν καθοδήγηση στην επίλυση προβλημάτων που συνδέονται με την οριοθέτηση των παιδιών τους.
Οι περισσότεροι γονείς την οριοθέτηση των παιδιών τους τη συνδέουν με τιμωρίες, απαγόρευση και συνεχή άρνηση, που αποτελούν κακές πρακτικές, καθώς δεν φέρνουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Τα όρια βοηθούν το παιδί να ανακαλύψει τον κόσμο του, να αυτονομηθεί και να εξελιχθεί ως υπεύθυνο άτομο στη κοινωνία και να χτίσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του, να μεγαλώσει υπεύθυνα, με επιλογές και συναισθηματική ασφάλεια.
Πώς όμως ένα παιδί θα αποκτήσει όρια;
Οι γονείς, «οι σημαντικοί άλλοι», είναι πρότυπα μίμησης του παιδιού. Όταν οι γονείς παρέχουν ένα σταθερό πλαίσιο, με εμπιστοσύνη, ειλικρίνεια και σταθερές συμπεριφορές, τότε το παιδί με πολύ εύκολο τρόπο θα μάθει, μιμούμενο τις συμπεριφορές αυτών.
Όρια και ηλικία
Μέχρι ενός έτουςΤο παιδί σε αυτή τη φάση έχει ανάγκη από τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής του, συνήθως τη μαμά και τον μπαμπά. Προσπαθήστε ως γονείς να καλύψετε τις ανάγκες του βρέφους με τροφή, άγγιγμα, αγκαλιά, χαμόγελο και τη γενική φροντίδα του. Είναι πολύ μικρή η ηλικία για να θέσουμε όρια στο παιδί. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε σε μια αντίδραση του παιδιού όπως για παράδειγμα να αρπάζει και να πετάει διάφορα αντικείμενα κάτω, είναι να του αποσπάσουμε την προσοχή.
1-3 ετών
Τα συναισθήματα του παιδιού σε αυτό το διάστημα σταθεροποιούνται. Το παιδί μαθαίνει να εκφράζει τις διαθέσεις του, έχει περιέργεια για όλα όσα το περιβάλλουν, σε μεγάλο βαθμό ασκεί έλεγχο στο σώμα του και επιδιώκει να κατακτήσει το κόσμο γύρω του. Χαρακτηριστικό αυτής της ηλικίας είναι η άρνηση τύπου «όχι δεν θέλω να κοιμηθώ από τώρα» η οποία συχνά συνοδεύεται από επίμονο κλάμα, ουρλιαχτά κλπ. Πρόκειται για μια φυσιολογική αντίδραση η οποία αποτελεί ένδειξη διαφοροποίησης του παιδιού από τους γονείς. Οι γονείς χρειάζεται με σοβαρό ύφος και σταθερή φωνή, κοιτώντας το παιδί στα μάτια να πουν πχ «δε χτυπάμε τα άλλα παιδάκια, ούτε τους παίρνουμε τα παιχνίδια τους ενώ παίζουν». Όπως επίσης μέσω της μίμησης να του δείξουν τον τρόπο να αντιμετωπίσει μια κατάσταση.
3-5 ετών
Τα παιδιά αναπτύσσουν ορισμένες πλευρές της προσωπικότητας τους και διαμορφώνουν το χαρακτήρα τους. Για να μην υπάρξει αρνητική επίδραση στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του παιδιού, οι γονείς πρέπει να κρατούν μια στάση που θα χαρακτηρίζεται από αποφασιστικότητα, σταθερότητα και να μην είναι τιμωρητική. Επίσης σε αυτή την ηλικία αρχίζουν να καταλαβαίνουν τι είναι σωστό και τι λάθος. Για να θέσουμε τα όρια σε αυτή τη φάση, εξηγούμε τους λόγους που θέτουμε όρια και απαντάμε σε τυχόν ερωτήσεις του παιδιού. Ακούμε τις ανάγκες και αυτό που θέλει να μας πει το παιδί. Δεν θέτουμε όρια όταν το παιδί είναι θυμωμένο, δίνουμε χρόνο σε αυτό και σε εμάς. Δίνουμε εναλλακτικές λύσεις στο παιδί για να μπορεί να διαλέξει και να πάρει αποφάσεις για εκείνο.
5-11 ετών
Είναι η περίοδος που εντάσσεται σε κοινωνικές ομάδες, πηγαίνει σχολείο, όπου πρέπει να σεβαστεί τους κανόνες, συνυπάρχει με άλλα παιδιά και χρειάζεται να αναπτύξει την ικανότητα για συνεργασία. Για να θέσετε τα όρια σε αυτή τη φάση ακολουθείτε όλα τα παραπάνω βήματα.
Κανείς δε γεννήθηκε γονιός, τα πρότυπα που δίνουμε στα παιδιά έχουν να κάνουν με τα δικά μας βιώματα ως παιδιά, το πώς μεγαλώσαμε εμείς από τους δικούς μας γονείς, σε ποια χώρα ζήσαμε, με ποια κουλτούρα. Ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά κάνουν και επαναλαμβάνουν αυτά που τους λέμε και τους δείχνουμε.
Ευαγγελία Πατερδή
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
