 |
| πηγη |
Πέμπτη 24 Σεπτεμβρίου 2020
Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου 2020
Παιδική Επιθετικότητα - σχολείο & οικογένεια -
 |
| Πηγη |
Η επιθετικότητα και η βία ως εκδηλώσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς διαχρονικά, αποτελούν πολύ συχνό και πολυσήμαντο κοινωνικό φαινόμενο.
Η επιθετικότητα και η αντιδραστική συμπεριφορά αποτελούν το 1/3 των προβλημάτων συμπεριφοράς που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ψυχολόγοι και οι παιδαγωγοί.
 |
| Πηγη |
Η επιθετικότητα αναφέρεται πάντα σε συμπεριφορές που έχουν ως στόχο να βλάψουν τον άλλο. Αν δεν υπάρχει αυτή η πρόθεση, όση ζημιά κι αν προκαλεί μια συμπεριφορά, δεν μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε ως επιθετική.
Ως επιστημονικοί όροι στις διάφορες γλώσσες έχουν πολύ διαφορετική σημασία.
Οι περισσότεροι σήμερα επιστήμονες (κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, παιδαγωγοί) αποδέχονται ότι η επιθετικότητα αποτελεί ένα πολύ ευρύ φάσμα επιθετικών τρόπων συμπεριφοράς καταστρεπτικού χαρακτήρα, που εκδηλώνονται με λόγια ή με πράξεις ή ακόμη και με τη σιωπή και κατευθύνονται συνειδητά ή ασυνείδητα εναντίον διαφόρων αντικειμένων δηλ. ανθρώπων, ζώων, πραγμάτων ή ακόμη και εναντίον του ίδιου του ατόμου. Έχουν δε σημείο αναφοράς τους τον κοινωνικό χώρο, αποτελούν επομένως, κοινωνιολογικά, κοινωνικές πράξεις.
Πιο συγκεκριμένα τα παιδιά που χαρακτηρίζονται από επιθετικότητα είναι συνήθως ανυπάκουα, αρνητικά, δείχνουν απάθεια και παρουσιάζουν αντιδραστική και προκλητική συμπεριφορά προς τα μέλη της οικογένειας τους, το διδακτικό προσωπικό του σχολείου και γενικά προς τα άτομα που κατέχουν εξουσία.
Η αντιδραστική και επιθετική συμπεριφορά των παιδιών δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις τους με την οικογένεια, τους συνομήλικους και το σχολείο. Δημιουργεί όμως προβλήματα και στα ίδια τα παιδιά γιατί δεν τους δίνει τη δυνατότητα να μάθουν κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές οι οποίες θα αποτελέσουν αργότερα τη βάση για την ομαλή ένταξη τους στο κοινωνικό σύνολο.
Δυστυχώς πολλά από τα παιδιά αυτά συνεχίζουν να παρουσιάζουν επιθετική συμπεριφορά και βία και ως ενήλικες.
Μάλιστα σε έρευνες που έχουν γίνει στην Αμερική έχει βρεθεί ότι ένα ποσοστό νέων με εγκληματικές τάσεις είχαν εμφανίσει επιθετική συμπεριφορά στην παιδική τους ηλικία, και δεν έγινε αποδοχή του προβλήματος από τους γονείς, ώστε να αντιμετωπισθεί με την πρώιμη και έγκαιρη παρέμβαση των ειδικών
Τοιουτοτρόπως φαίνεται πως ανάμεσα στην επιθετικότητα και στη βία δεν υπάρχει σημαντική σημασιολογική διαφορά. Είναι δηλαδή έννοιες συνώνυμες ή και ταυτόσημες στη χρήση τους.
Η βία είναι, δηλαδή, μια «φυσική επιθετικότητα» που κατευθύνεται εναντίον προσώπων ή και πραγμάτων και προϋποθέτει μια κατάσταση στην οποία συμμετέχουν δύο τουλάχιστον μέρη.
Διακρίνεται σε προσωπική και δομική- κοινωνική βία (εκμετάλλευση, αδικία και ανισότητα).
Η επιθετικότητα είναι βασικό πρόβλημα της Ψυχολογίας και η αντιμετώπισή της έχει άμεσες επιπτώσεις στην Παιδαγωγική Ψυχολογία και γενικότερα στην Αγωγή του Ατόμου και στην Κοινωνική Αγωγή.
Στη Σχολική Παιδαγωγική υπάρχουν δύο είδη διαταραχών:
της μάθησης και της συμπεριφοράς που αποτελούν κορυφαία προβλήματα και εμφανίζονται συχνά μαζί σε ένα παιδί και μάλιστα πολύ συχνά η μια προϋποθέτει την άλλη. Υπάρχει δηλαδή ανάμεσά τους μια σοβαρή αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση.
Οι εκπαιδευτικοί, παγκόσμια, ενδιαφέρονται προπάντων για εκείνες τις διαταραχές που επιδρούν άμεσα στην κοινωνική συμπεριφορά ή επιδεινώνουν φανερά τη μάθηση. Και ως τέτοιου είδους διαταραχές θεωρούνται η επιθετικότητα, η υπερκινητικότητα, οι γλωσσικές διαταραχές και οι διάφορες φοβίες.
Τίθεται το ερώτημα:Είναι η επιθετικότητα εγγενής ή επίκτητη;
Ένα από τα μεγάλα ερωτηματικά που έχουν κατά καιρούς απασχολήσει την Ψυχολογία είναι το κατά πόσο η επιθετικότητα είναι εγγενής ή είναι μια συμπεριφορά που μαθαίνεται.
Οπαδοί της πρώτης άποψης είναι ο Freud (Ψυχανάλυση) και ο Lorentz (Ηθολογία), και στο αντίθετο στρατόπεδο βρίσκονται (για μια ακόμη φορά) οι οπαδοί του συμπεριφορισμού και της κοινωνικής μάθησης, όπως ο Walters και Bandura.
1. Η Επιθετικότητα ως εγγενής αντίδραση
Οι οπαδοί αυτής της άποψης υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος, όπως όλα τα ζωικά είδη, είναι «προικισμένος» με επιθετικό ένστικτο που στοχεύει στην προστασία και την ασφάλεια του.
Ο Freud από την πλευρά του, προσπαθώντας να ερμηνεύσει την μανία αλληλοεξόντωσης που έδειξαν οι άνθρωποι κατά το β΄ παγκόσμιο πόλεμο, τροποποίησε την αρχική του θεωρία και υποστήριξε ότι εκτός τη libido, την ορμή της ηδονής, οι πράξεις του ανθρώπου κατευθύνονται και από την ορμή για τη ζωή και για τη διαιώνιση του είδους και στον αντίποδα της υπάρχει η ορμή που μας σπρώχνει προς το θάνατο και την καταστροφή, όχι μόνο των άλλων, αλλά και τη δική μας.
2. Η Επιθετικότητα ως αποτέλεσμα ενίσχυσης και μίμησης προτύπων
Εφόσον υπάρχουν περιπτώσεις κοινωνιών στις οποίες η επιθετικότητα είναι ανύπαρκτη, όπως στους Arapesh, τότε έχουμε σοβαρούς λόγους να αμφισβητούμε το κατά πόσο είναι έμφυτη. Ένας από τους κύριους υποστηρικτές αυτής της άποψης είναι ο Walters, που ισχυρίστηκε ότι το άτομο συχνά συμπεριφέρεται επιθετικά γιατί έχει μάθει ότι με αυτό τον τρόπο θα εξασφαλίσει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
3. Και μια άλλη άποψη: Η Επιθετικότητα ως αποτέλεσμα ματαίωσης
Η άποψη αυτή συγγενεύει με την παραπάνω άποψη, μια και θεωρεί ότι η επιθετικότητα δεν είναι εγγενής, αλλά προκαλείται από το περιβάλλον.
Οι υποστηρικτές της, κυρίως ο Dollard, διατύπωσαν την άποψη ότι η επιθετικότητα εκδηλώνεται όταν το άτομο νοιώσει ματαίωση, δηλαδή την ψυχική ένταση που προκαλείται όταν παρεμποδίζεται κάποια ενέργεια του, ή όταν κάποιες επιθυμίες του μένουν ανεκπλήρωτες.
Ο Dollard πίστευε ότι αυτά τα δύο, επιθετικότητα και ματαίωση, συνδέονται πάντα μεταξύ τους, δηλαδή η ματαίωση προκαλεί πάντα επιθετικότητα και η επιθετικότητα ακολουθεί πάντα μετά από μια ματαίωση.
Η άποψη αυτή είναι μάλλον υπερβολική, αν σκεφθούμε ότι:
α) Δεν αντιδρούν όλα τα άτομα με την ίδια ένταση στις ματαιώσεις που υφίστανται. Άλλα άτομα γίνονται «έξω φρενών» με το παραμικρό, κι άλλα ανέχονται με υπομονή τα πάνδεινα, και ότι:
β) η ματαίωση μπορεί να οδηγήσει και σε άλλου είδους συμπεριφορές εκτός από επιθετικότητα, όπως σε παλινδρόμηση, σε ανώριμες μορφές συμπεριφοράς, ή σε συμπεριφορές που δεν τιμωρούνται όπως το συμβολικό παιχνίδι ή η ονειροπόληση.
Σύμφωνα με άλλους επιστήμονες, η επιθετική συμπεριφορά είναι έμφυτη στον άνθρωπο από τη στιγμή που γεννιέται. Αυτή η έμφυτη μαχητικότητα είναι ένα κληροδοτημένο ένστικτο, υποστηρίζουν οι ερευνητές, στηριζόμενοι στη μελέτη και τα ερευνητικά τους πορίσματα , σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Και αυτήν την ερμηνευτική άποψη για την επιθετικότητα δεν πρέπει να την αγνοήσουμε.
Είναι φυσικό, άλλωστε, αφού αποτελούμαστε από σάρκα και αίμα, ένα μέρος της «ενεργητικότητας μας» μας να οφείλεται σε βιολογικούς παράγοντες του σώματος μας, σε ορμόνες και σε εγκεφαλικούς ή ψυχολογικούς μηχανισμούς, που μας οδηγούν κάτω από ορισμένες συνθήκες(πίεση, φόβο, ένταση, δυστυχία) σε κάποιες εκρήξεις.
Κάτι τέτοιο ισχύει, ενδεχομένως, περισσότερο για τα μικρά παιδιά, τα οποία, όταν ζουν κάτω από παρόμοιες συνθήκες πίεσης ή φόβου, δεν έχουν εύκολα διαθέσιμες τις ικανότητες να αντιδράσουν ψύχραιμα και ήρεμα.
Ωστόσο, επειδή όλοι - ανεξάρτητα από την κληρονομιά που κουβαλάμε ή το χαρακτήρα μας, ζούμε σ’ ένα κόσμο με πολιτισμό και εξωτερικές επιδράσεις, η συμπεριφορά που έχουμε, επηρεάζεται κυρίως από τις συνθήκες της ζωής μας.
Έτσι και η «επιθετική συμπεριφορά των παιδιών μας, όταν εμφανίζεται, δεν είναι τόσο ενστικτώδης, τυχαία ή ανακλαστική. Είναι μια αντίδραση που πηγάζει από κάποια σοβαρή εξωτερική(περιβαλλοντική) αιτία ή είναι μια μαθημένη κατάσταση.
Τι εννοούμε με αυτό: Τα παιδιά μαθαίνουν να φέρονται επιθετικά από εμάς τους ίδιους τους γονείς(ή άλλους ενήλικους), παρατηρώντας μας και αντιγράφοντας τη συμπεριφορά μας.
Μ’ άλλα λόγια, υπάρχουν παράγοντες που εξωθούν ή βοηθούν να εκδηλωθεί η επιθετικότητα τους, αν συντρέχουν και κάποιοι άλλοι λόγοι απ’ αυτούς που αναφέραμε(χαμένα όνειρα, παρεμποδίσεις, απαγορεύσεις, ανεκπλήρωτες επιθυμίες).
Τι κρύβεται πίσω από την επιθετικότητα
Πρόκειται για πράξη και σχετίζεται με σκέψεις, σωματικές αλλαγές και στρες. Η καταστροφική συμπεριφορά είναι επιθετικότητα. Η ειρωνεία, η αδιαφορία είναι είδος κρυφής επιθετικότητας.
Μια μορφή επιθετικότητας είναι η παθητική η οποία περιλαμβάνει όλες τις μορφές επιθετικότητας, αλλά χωρίς ενεργητικό τρόπο π.χ. βλέπουμε παιδιά να πέφτουν κάτω, να μη κτυπούν κανένα. Ξαφνικά κυλιούνται στο πάτωμα την ώρα του μαθήματος, ξαπλώνουν στα θρανία πάνω κ.λ.π.
Το συναίσθημα που κρύβεται πίσω από την επιθετικότητα είναι ο θυμός.
Ο θυμός είναι δευτερογενές συναίσθημα δηλ. κάποια άλλα συναισθήματα τον έχουν προκαλέσει. Αυτά συνήθως είναι ο φόβος και η απογοήτευση. Φόβος για αποτυχία, φόβος ότι δεν τον αποδέχονται όπως είναι. Φόβος ότι δεν αξίζει, φόβος ότι δεν θα τα καταφέρνει.
Το αποτέλεσμα; Χαμηλή αυτοεκτίμηση, συναισθήματα αναξιότητας. Οπότε τι κάνει;
Αποσύρεται, κάθεται σε μια γωνιά και ορισμένες ώρες δεν ενοχλεί κανένα. Δε συμμετέχει στο μάθημα, γιατί φοβάται ότι θα κάνει λάθος. Κλείνεται στον εαυτό του, δεν επικοινωνεί με κανένα. Τα υπόλοιπα παιδιά βλέποντας τέτοια συμπεριφορά αποφεύγουν να το κάνουν παρέα. Το παιδί βλέποντας ότι δεν το κάνουν παρέα οι συμμαθητές του επιβεβαιώνει την αρχική του πεποίθηση ότι δεν αξίζει.
Λέει με τη μορφή εσωτερικού διαλόγου «Δε με κάνουν παρέα οι συμμαθητές ή οι συμμαθήτριες μου γιατί δεν αξίζω». Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, ο κύκλος της αποτυχίας, της αναξιότητας, που δυστυχώς επεκτείνεται πέρα από το σχολείο.
Αίτια έκφρασης επιθετικότητας στο παιδί
1. Ένας τρόπος με τον οποίο γίνονται επιθετικά τα παιδιά είναι η μίμηση. Έτσι οικογένειες που είναι γενικά επιθετικές, έχουν παιδί που είναι κι αυτό επιθετικό.
2. Συμπεριφορά γονέα απέναντι στο παιδί. Οι υπερβολικά αυστηροί γονείς οι οποίοι τιμωρούν συχνά το παιδί ανάλογα με τη δική τους συναισθηματική κατάσταση και δεν αφήνουν περιθώρια συναισθηματικής αντίδρασης και έκφρασης από μέρους του παιδιού.
Αλλά και το αντίθετο του αυστηρού γονέα, οι υπερβολικά παραχωρητικοί γονείς που δεν θέτουν όρια στη συμπεριφορά του παιδιού. Οι αδιάφοροι γονείς που αγνοούν τελείως ή και απορρίπτουν το παιδί.
3. Κακοποίηση - Παραμέληση των γονέων απέναντι στο παιδί.
Όταν λέμε κακοποίηση, παραμέληση περιλαμβάνει:
α)σωματική κακοποίηση (ξυλοδαρμοί κ.λ.π.)
β)σεξουαλική κακοποίηση
γ)αποστέρηση τροφής
δ)προμελετημένη δηλητηρίαση
ε)παραμέληση ιατρικής φροντίδας
στ)παραμέληση ασφάλειας
ζ)συναισθηματική παραμέληση
η)άλλες μορφές παραμέλησης.
4.Άγχος στην οικογένεια (έντονα οικονομικά προβλήματα, διαταραγμένες σχέσεις γονέων κ.λ.π.).
Τα παιδιά αυτά γίνονται επιθετικά και μέσω του μηχανισμού άμυνας που ονομάζεται «ταύτιση με τον επιτιθέμενο»:
Το παιδί δηλ. φοβάται αυτόν που επιτίθεται και να αποφύγει το φόβο αυτό, εσωτερικεύει το πρότυπο του επιτιθέμενου και κάνει το ίδιο.
Σ΄ αυτό το σημείο καταλαβαίνουμε πόσο σημαντική είναι η στάση - συμπεριφορά του δασκάλου απέναντι στους μαθητές.
Το παιδί που αντιδρά επιθετικά, χτυπώντας τους άλλους, ενοχλώντας τους άλλους, προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί μας, κάτι θέλει να μας πει μ΄ αυτή τη συμπεριφορά.
Θέλει να το ακούσουμε, να συζητήσουμε μαζί του και εμείς πολλές φορές όταν βλέπουμε μια τέτοια συμπεριφορά, είτε αρχίζουμε τις απειλές, είτε αδιαφορούμε είτε θυμώνουμε κι εμείς, έτσι διαιωνίζουμε τον κύκλο αυτό, άθελα μας, χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Γινόμαστε κι εμείς επιθετικοί.
Μερικές φορές το ρωτάμε γιατί συμπεριφέρεται έτσι, κι αυτό είτε δεν ξέρει να απαντήσει, είτε μας λέει ότι ο άλλος συμπεριφέρθηκε έτσι.
Έρευνες που έχουν γίνει αποδεικνύουν ότι τα παιδιά με χαμηλό βαθμό αποδοχής και με υψηλή επιθετικότητα εμφανίζουν προβλήματα στη μετέπειτα ζωή τους και συνήθως εγκαταλείπουν το σχολείο.
Τα παιδιά αυτά δεν έχουν διδαχθεί ή αν θέλετε δεν έχουν εξασκηθεί σε κοινωνικές δεξιότητες ώστε να μπορέσουν να επικοινωνήσουν με τους άλλους, να γίνουν αποδεκτά.
Η επιθετικότητα στην οικογένεια και στο σχολείο.
Επιθετικότητα και βία υπάρχουν σήμερα παντού:
στην οικογένεια, στο σχολείο, στον αθλητισμό, στον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο, στις διεθνείς σχέσεις, στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, παντού, λες και η κοινωνία και η ανθρωπότητα, φροντίζει ν΄ αποκτά τη βία που της αξίζει ή ακριβέστερα παράγει τη βία που της χρειάζεται.
Η οικογένεια και το σχολείο με τον κοινωνικοποιητικό τους ρόλο αναλαμβάνουν την αποστολή όχι μόνο να μειώσουν τις επιθετικές αντιδράσεις των μελών τους, αλλά και να δώσουν στο κοινωνικό σύνολο ανθρώπους πράους, ειρηνικούς και με λιγότερη επιθετικότητα.
Τούτο όμως δεν είναι καθόλου μια εύκολη υπόθεση. Στην οικογένεια και στο σχολείο το παιδί είναι αναγκασμένο ν΄ αποδεχθεί όλες τις πολιτιστικές νόρμες και αξίες της ομάδας και μάλιστα αντίθετα από τις δικές του κληρονομικές, ορμικές κι ενστικτικές αξίες και τάσεις.
Σ΄ όλα αυτά, που συνιστούν μια συγκαλυμμένη επιθετική συμπεριφορά, το παιδί αντιδρά στην αρχή ενστικτωδώς και στη συνέχεια συνειδητά και με αντι-επιθετικότητα.
Η αδυναμία του ατόμου να κοινωνικοποιηθεί αλλά και της ομάδας να βοηθήσει σ΄ αυτήν τη διαδικασία, έχει ως αποτέλεσμα την αντίδρασή του, η οποία οδηγεί στην εκτροπή, την άρνηση, την εγκληματική και επιθετική συμπεριφορά.
 |
| πηγη |
1. Στην οικογένεια:
α. Η επιθετικότητα των γονέων προς τα παιδιά, οφείλεται σε κοινωνικο-ψυχολογικά, κοινωνικο-οικονομικά, και πολιτισμικά αίτια.
Το μέγεθος της κατοικίας, οι συνθήκες διαβίωσης, η προσπάθεια εξισορρόπησης της χαμηλής κοινωνικής προέλευσης, οι περιβαλλοντικές συνθήκες, η αδυναμία των γονέων να πείσουν τα παιδιά ν΄ αναγνωρίσουν και να ενστερνιστούν τις παραδοσιακές αξίες, η ταύτιση των παιδιών με σύγχρονα πρότυπα, το δικαίωμα της μητέρας για εργασία κι ελευθερία, είναι λόγοι που δημιουργούν επιθετική συμπεριφορά.
β. Η επιθετική συμπεριφορά των γονιών, η συνεχής κηδεμόνευση κι εξάρτηση, η ενοχλητική ανάμειξη στην προσωπική ζωή των παιδιών, η διεκδίκηση από μέρους των παιδιών των δικαιωμάτων τους, η διαφορά κοσμοθεωριακών αντιλήψεων, η διαφορά ηλικίας, δημιουργούν ανάμεσα στα παιδιά και στους γονείς ένα κενό διαπροσωπικής, πολιτισμικής και ιδεολογικής επικοινωνίας με αποτέλεσμα την επιθετικότητα και τη σύγκρουση.
γ. Αλλά και μεταξύ των συζύγων υπάρχει αμφίδρομη επιθετικότητα. Η γυναίκα πολύ συχνά είναι θύτης και θύμα.
Η ανδρική επιθετικότητα εδράζεται συνήθως σε κοινωνικά, οικονομικά, εργασιακά, συζυγικά, οικογενειακά προβλήματα, σε πολιτισμικές, ιδεολογικές και κοσμοθεωρικές διαφορές, σε αμφισβήτηση και απειλή του ανδρικού ρόλου.
Η άσκηση ακόμη συζυγικής εξουσίας στα πρότυπα της πατριαρχικής ή και της μητριαρχικής δομικής βίας οικογένειας και κοινωνίας, τα φεμινιστικά κινήματα και η χειραφέτηση της γυναίκας, συμβάλλουν στη δημιουργία αντι-επιθετικότητας, όπως επίσης το βάρος του τρίπτυχου της γυναικείας απασχόλησης (μητρότητα, νοικοκυριό, εξωοικιακή εργασία), η ισχυρή προσωπικότητα της συζύγου και η παρουσία του «πατέρα - φάντασμα» γεννούν λεκτική και σωματική επιθετικότητα.
δ. Πολύ συχνά επίσης ανάμεσα στ΄ αδέλφια δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα επιθετικότητας.
Η σύνθεση και το μέγεθος της οικογένειας, οι διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των συζύγων και με τα παιδιά τους, η κοινωνικο-οικονομική κατάσταση και προέλευση, η γέννηση ενός παιδιού, ο ανταγωνισμός για τη συμπάθεια και προτίμηση των γονιών, η ανάληψη του ρόλου του πατέρα και της μητέρας από τα μεγαλύτερα, ο συνδυασμός αυταρχικής αγωγής και διαπροσωπικών διενέξεων ανάμεσα στα παιδιά, είναι αιτίες δημιουργίας επιθετικότητας τόσο των μεγαλύτερων αδερφών όσο και των γονέων σε βάρος των μικρότερων παιδιών.
2. Στο σχολείο:
α. Η διάψευση των προσδοκιών του δασκάλου για τους μαθητές του, οι δυσκολίες της μαθησιακής διαδικασίας, η αμφισβήτηση του ρόλου του από ορισμένα παιδιά και η αυταρχική αγωγή, του εκπαιδευτικού, πολύ συχνά δημιουργούν ή ενισχύουν την επιθετικότητα του προς τους μαθητές του.
β. Αλλά και η επιθετικότητα των μαθητών προς το δάσκαλό τους έχει τις ρίζες της στην εξουσία του δασκάλου, στην αδυναμία ή και στην άρνηση του μαθητή να πειθαρχήσει και να αποδεχθεί τη σχολική κουλτούρα, στην αγνόηση της προσωπικότητας του παιδιού κατά την αξιολόγηση, στην απονομή στερεοτύπων και ετικετών, στη διάψευση των προσδοκιών των παιδιών για το δάσκαλό τους και στην ίδια την επιθετικότητα του εκπαιδευτικού.
Ιδιαίτερη προσοχή οφείλουμε να δώσουμε ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί στη σημασία της λεκτικής επιθετικότητας, η οποία είναι καταστρεπτική για την ανάπτυξη της προσωπικότητας, όταν έχουμε ως παραλήπτη τα μικρά παιδιά, που όχι μόνο δεν μπορούν να κρίνουν, αλλά και να αντισταθούν στην κρίση /κατηγορία που τα εντάσσουν γονείς, εκπαιδευτικοί ή άλλοι ενήλικοι.
γ. Η μίμηση εξάλλου γονεϊκών και διδασκαλικών προτύπων, ο ανταγωνισμός, ο στιγματισμός και η περιθωριοποίηση, όπως επίσης και η κατηγοριοποίηση είναι σημαντικές αιτίες για τη δημιουργία αμφίδρομης επιθετικής συμπεριφοράς στο σχολείο ανάμεσα στα ίδια τα παιδιά.
Πότε χαρακτηρίζουμε ένα παιδί επιθετικό;
Για καταλήξουμε να χαρακτηρίσουμε ένα παιδί ως επιθετικό, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε τα εξής στοιχεία:
α. Τη διάρκεια της επιθετικής συμπεριφοράς του παιδιού, δηλαδή αν είναι μια συμπεριφορά που κρατά καιρό, βδομάδες, χρόνια, αν εμφανίζεται σε τακτά διαστήματα ή είναι ένα τελείως παροδικό φαινόμενο.
β.Την ηλικία και το φύλο του παιδιού: Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η «επιθετικότητα» του παιδιού κορυφώνεται, ως προς τη συχνότητα, στα δύο του χρόνια και από τα τρία ή τέσσερα χρόνια μειώνεται βαθμιαία, καθώς το παιδί κοινωνικοποιείται και συνειδητοποιεί πως πρέπει να φερθεί, για να είναι αποδεκτό από το κοινωνικό σύνολο.
Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι τα παιδιά σχολικής ηλικίας ή οι έφηβοι δεν εμφανίζουν καθόλου επιθετική συμπεριφορά.
Αντίθετα, στο ομαδικό παιχνίδι, όπου εμπλέκονται τα παιδιά του σχολείου ή στις σύνθετες κοινωνικές σχέσεις που δημιουργούν, μπορεί να προκληθούν πιο πολλές εντάσεις και ξεσπάσματα.
Στα μεγάλα παιδιά, όμως, αυτά μεταφράζονται περισσότερο σε ύβρεις, σχόλια ή πειράγματα και λιγότερο σε δαγκωματιές ή κλοτσιές, που θα χρησιμοποιούσαν τα νήπια.
Όσον αφορά τον παράγοντα «φύλο», οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι στα αγόρια η επιθετική συμπεριφορά είναι συχνότερη απ’ ότι στα κορίτσια.
Αυτό ίσως οφείλεται σε μια (ανδρογόνο) ορμόνη των αγοριών. Κυρίως, όμως, αντανακλά τα κοινωνικά πρότυπα και ρόλους που θέλουν να περάσουν οι γονείς στα παιδιά τους, σύμφωνα με τα οποία τα κορίτσια πρέπει να είναι υπάκουα και ήσυχα, ενώ τα αγόρια ζωηρά και φασαριόζικα.
γ. Το βαθμό εχθρότητας, μίσους και εκδίκησης προς τους άλλους, που μπορεί να έχουν μέσα τους οι επιθετικές ενέργειες του παιδιού.
Αν αυτές οι ενέργειες τους συνοδεύονται από τέτοια συναισθήματα, τα οποία εκδηλώνει μάλιστα φανερά το ίδιο, τότε το γεγονός πρέπει να μας ανησυχήσει.
δ. Τη δύναμη που έχει το παιδί να ελέγξει τον εαυτό του και να σταματήσει να προκαλεί πόνο στους άλλους, νιώθοντας πως κινδυνεύει η ασφάλεια τους.
Επομένως η προβληματική επιθετική συμπεριφορά ενός παιδιού είναι αυτή που διαρκεί πολύ καιρό (μήνες, χρόνια), περιέχει τα στοιχεία της παράλογης εχθρότητας του μίσους και της εκδίκησης ή της σκληρότητας απέναντι στους άλλους ανθρώπους (ή τα ζώα) και δεν ελέγχεται εύκολα από το παιδί, σε σημείο που δεν μπορεί να σταματήσει να προκαλεί πόνο στους γύρω του, καθώς και στον εαυτό του, καμιά φορά.
Παρακάτω θα δούμε μερικές μορφές επιθετικής ή εκρηκτικής συμπεριφοράς των παιδιών, που έχουν παρατηρηθεί στον οικογενειακό και σχολικό χώρο.
Όπως θα συνειδητοποιήσουμε, δεν είναι όλες παθολογικές περιπτώσεις. Γι’ αυτό δε χρειάζεται να ανησυχούμε ιδιαίτερα, αν τις έχουμε παρατηρήσει αρκετές φορές και στα δικά μας παιδιά.
1. Οι εκρήξεις θυμού/οργής:
τα παιδιά σε τέτοιου είδους εκρήξεις βρίζουν, στριγκλίζουν, κοκαλώνουν ή κρατούν την αναπνοή τους, χτυπάνε το κεφάλι ή τα πόδια τους στο πάτωμα.
Ωστόσο, όσο κι αν φαίνεται παράξενο, η επιθετική αυτή συμπεριφορά δεν αποτελεί σοβαρή παθολογική περίπτωση.
Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν πως τα παιδιά, σ’ αυτές τις περιπτώσεις, διακατέχονται από αισθήματα αγάπης και συμπάθειας για τους συμμαθητές, το δάσκαλο ή τους γονείς. Προκειμένου λοιπόν, να μην τους βλάψουν, εκτοξεύουν την πυροδοτημένη από κάποια απογοήτευση ή ματαίωση επιθετικότητα τους στον ίδιο τους τον εαυτό.
2. Ενέργειες μίσους και εχθρότητας:
πρόκειται για μορφές επιθετικής συμπεριφοράς που, αντίθετα με την προηγούμενη περίπτωση, αποτελούν ένδειξη παθολογικής συμπεριφοράς των παιδιών.
Η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στην απλή επιθετική συμπεριφορά και την προβληματική είναι η έννοια του μίσους και της εκδίκησης, που τρέφει ο «θύτης» για τους γύρω του.
Κάτω από αυτό το πρίσμα, πράξεις, όπως ξυλοδαρμοί και σωματικές βλάβες σε ζώα ή ανθρώπους, αποτελούν παθολογικές μορφές παιδικής επιθετικότητας.
Ο μαθητής που χαίρεται να προκαλεί πόνο και δυστυχία στους συμμαθητές του ,που τυραννά τα ζώα, που ταλαιπωρεί το δάσκαλο με συνεχείς και αναίτιες εκδηλώσεις επιθετικής ή εκρηκτικής συμπεριφοράς, «βασανίζεται» από κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα.
Κινητήριος μοχλός των πράξεων του είναι το μίσος, το πάθος για εκδίκηση ή η έμμονη ιδέα του ότι περιβάλλεται από «εχθρούς», από άτομα που θέλουν το κακό του.
3. Τα χτυπήματα, οι αγκωνιές, οι γροθιές, τα δαγκώματα, οι κλοτσιές, οι τρικλοποδιές, το φτύσιμο ή το σπάσιμο αντικειμένων είναι ενέργειες φυσικής επιθετικότητας.
Οι ύβρεις, τα πειράγματα, οι προσβολές(«βλάκα», «βλήτο»), οι αισχρολογίες και οι χλευασμοί είναι εκδηλώσεις λεκτικής επιθετικότητας των παιδιών.
Αν δεν γίνονται για μεγάλα διαστήματα και δεν περιέχουν την έννοια του μίσους, δεν αποτελούν ιδιαίτερα ανησυχητικές καταστάσεις.
Μερικές εξηγήσεις για την επιθετική συμπεριφορά των παιδιών
Πρώτα απ΄ όλα, πρέπει να επισημάνουμε αυτό που οι περισσότεροι ψυχολόγοι και οι παιδαγωγοί υποστηρίζουν ότι:
Η επιθετική συμπεριφορά, ακόμα και η υπερβολική ή «παθολογική», είναι κάτι σαν «ευλογία». Γιατί μας δείχνει ότι τα παιδιά έχουν κάποιο πρόβλημα μέσα τους και θέλουν να επικοινωνήσουν μαζί μας, ώστε να το βγάλουν προς τα έξω, να το δηλώσουν, έστω και με αυτόν τον τρόπο.
Μοιάζει, σ΄ αυτήν την περίπτωση, η εκδήλωση επιθετικότητας με τον πυρετό των παιδιών μας: όταν ο ιός της γρίπης μας ή κάποιο μικρόβιο τα προσβάλει, ο πυρετός, όσο κι αν μας ταλαιπωρεί όλους, είναι το ξέσπασμα, το «καμπανάκι» που μας προειδοποιεί ότι κάτι οργανικά δεν πάει καλά.
Ύστερα από την «ευλογημένη» προειδοποίηση, τα πράγματα μπορούν να πάρουν το δρόμο της θεραπείας.
Η εκρηκτικότητα ή η επιθετικότητα των παιδιών μας, λοιπόν, μπορεί να οφείλεται σ’ ένα ή σε περισσότερα αίτια απ’ αυτά που περιγράφονται στις επόμενες γραμμές:
Στις υπερβολικές στερήσεις και απαγορεύσεις που τους επιβάλλουμε είτε οι γονείς και τα συγγενικά πρόσωπα, είτε οι δάσκαλοι ή οι συνομήλικοι.
α συνεχή «μη» και «όχι» μπορεί να φέρουν ψυχική αναστάτωση και απογοήτευση στα παιδιά, ιδίως όταν νοιώσουν ότι δεν μπορούν να εκπληρώσουν ένα όνειρο τους, μια επιθυμία τους. Υπάρχει, τότε, ενδεχόμενο αυτή η απογοήτευση να φέρει την έκρηξη τους, τη βίαιη αντίδραση τους.
Ένα αγόρι που εμποδίζεται συνεχώς από τους γονείς του να κάνει ποδήλατο ή να παίξει ποδόσφαιρο στη γειτονιά, επειδή πρέπει να είναι σκυμμένο πάνω στα βιβλία του, ίσως μια μέρα ν΄ αντιδράσει βίαια.
Μπορεί να χτυπήσει ακόμα και τους γονείς του ή να φερθεί με υπερβολική απείθεια και αγένεια προς το δάσκαλο, γιατί τους θεωρεί πηγή της «δυστυχίας» του.
Ένα κορίτσι που στερείται τελείως τις κοινωνικές εκδηλώσεις, τις γιορτές και τα πάρτι του σχολείου, ακόμα και τις παρέες με συνομηλίκους, γιατί οι γονείς της θέλουν να την κάνουν «μικρομέγαλο», που μιλά και φέρεται σαν ώριμος ενήλικος, μπορεί να παρουσιάσει έντονη διάθεση αντικοινωνικότητας ή λεκτικής επιθετικότητας προς τους συμμαθητές της.
Η αφύσικη αυτή στέρηση και παρεμπόδιση της φυσιολογικής της ανάπτυξης γεννά μέσα της μηχανισμούς άμυνας και συνακόλουθα, μπορεί να κοροϊδεύει, να χλευάζει και να προσβάλλει συνεχώς τους συνομήλικους της, προκαλώντας τους πόνο.
Στις κακοτυχίες και τις δυσκολίες της ζωής:
Όταν τα παιδιά αγωνίζονται σκληρά να επιτύχουν στο σχολείο, είτε από εσωτερική παρόρμηση, είτε από την πίεση των γονιών τους, χωρίς όμως να τα καταφέρνουν, τότε απογοητεύονται.
Η απογοήτευση μετατρέπεται σε μερικά παιδιά σε ανυπακοή, απείθεια προς τους γονείς και το δάσκαλο, εγκατάλειψη των σχολικών καθηκόντων, αλλά και επιθετικότητα, λεκτική ή σωματική, ενάντια στους γύρω τους.
Ιδιαίτερα, όταν η οποιαδήποτε σχολική δυσκολία δεν αντιμετωπίζεται με ηρεμία και κατανόηση από γονείς και δασκάλους, πυροδοτεί περισσότερο « τη δυστυχία» των παιδιών.
Η «δυστυχία» ίσως φέρει βία, γιατί τα παιδιά πρέπει με οποιονδήποτε τρόπο να κάνουν τους οικείους τους να τα προσέξουν, να τα αγαπήσουν ξανά. Με τα χτυπήματα, τις γροθιές ή τις βρισιές είναι σαν να φωνάζουν: «προσέξτε μας, υπάρχουμε ακόμα και σας έχουμε ανάγκη».
Με τον ίδιο εκρηκτικό τρόπο αντιδρούν αρκετά παιδιά κι όταν οι γονείς, για διάφορους λόγους τα παραμελούν, τα απορρίπτουν ή τα υποβάλλουν σε σκληρούς ανταγωνισμούς («Τίποτε δεν τελειώνεις σωστά», «Ο Νίκος είναι πιο καλός μαθητής από σένα», « Η Ρένα πήρε άριστα στο διαγώνισμα, ενώ εσύ?», «Δε θα γίνεις ποτέ σαν τον αδελφό σου και συ; »).
Η στέρηση της αγάπης των γονιών γεννά εσωτερική ανασφάλεια και δυστυχία.
Έτσι, προσπαθούν να ξανακερδίσουν την αγάπη και την προσοχή των αγαπημένων τους προσώπων, προβαίνοντας σε βίαιες ενέργειες, που θα μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον τους.
Οι γονείς αντιδρούν αμέσως στα βίαια ξεσπάσματα των παιδιών τους και τείνουν την προσοχή τους σ’ αυτά, από ανησυχία για την εξέλιξη του φαινομένου, αλλά συχνά και από το φόβο του «τι θα πει ο κόσμος για τα παιδιά τους».
Ίσως, όμως , τότε είναι αργά, καθώς τα παιδιά αντιλαμβάνονται το γεγονός, υιοθετούν την τακτική της «έκρηξης» και την επαναλαμβάνουν, όποτε νιώσουν ότι χάνουν τη γονική αγάπη και προσοχή.
Όταν οι γονείς είναι οι ίδιοι βίαιοι στη ζωή τους, αυστηροί, επικριτικοί και χρησιμοποιούν τη σωματική τιμωρία, για να λύσουν τα προβλήματα, συνήθως το μόνο που καταφέρνουν είναι ένα: να μάθουν στα παιδιά τους πώς να φέρονται βίαια.
Αν τιμωρήσουμε το παιδί μας με ξύλο, επειδή το ίδιο χτύπησε ή έσπρωξε το φίλο ή τον αδερφό του, τότε απλώς του επιβεβαιώνουμε την ιδέα του ότι «μόνο το ξύλο φέρνει αποτέλεσμα» ή «βία είναι δύναμη, εξουσία, υπεροχή».
Κάποιοι από εμάς θα υποστηρίξουν αγανακτισμένα: «Μα μόνο με την τιμωρία διορθώνεται» ή « το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο!».
Είναι αλήθεια πως η ανατροφή των παιδιών μας είναι γλυκό, αλλά δύσκολο έργο. Ορισμένες φορές αναγκαζόμαστε να καταφύγουμε στη σωματική τιμωρία, για να επιλύσουμε διαφορές ή αναγκαζόμαστε να «διορθώσουμε» καταστάσεις σαν αυτές που περιγράψαμε παραπάνω. Η στέρηση προνομίων στα παιδιά φέρνει προσωρινά μόνο αποτελέσματα.
Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, ας το ψάξουμε ως γονείς κι εκπαιδευτικοί στις εμπειρίες μας.
Ιδίως τα ζωηρά ή επιθετικά παιδιά που τιμωρήθηκαν σκληρά, για να μην είναι βίαια, άλλαξαν προσωρινά, αλλά δεν έπαψαν να χρησιμοποιούν βία σε οποιαδήποτε στιγμή στη ζωή τους.
Σήμερα πια, οι περισσότεροι αποδέχονται: « Η βία φέρνει βία». Δε λύνει το πρόβλημα της επιθετικότητας, ούτε θεραπεύει την αιτία της, που είναι η στέρηση της αγάπης ή το χαμένο όνειρο των παιδιών. Το ξύλο ή η σωματική τιμωρία φέρνει νέα αναστάτωση, νέα απογοήτευση και μια νέα έκρηξη στα παιδιά μας.
Ας σκεφτούμε, όμως, ψύχραιμα και λογικά: Δεν είναι δυνατό να αναθρέψουμε τα παιδιά μας χωρίς να νιώσουν την παραμικρή απογοήτευση ή στέρηση, για να μην επέλθει μια μέρα η έκρηξη τους!
Κάποτε όταν φύγουν από κοντά μας, θα βιώσουν μοιραία κάποια απογοήτευση από ματαίωση των στόχων τους και τότε δε θα είναι έτοιμα να την αντιμετωπίσουν.
Αυτό θα είναι σκληρότερο από οποιαδήποτε ματαίωση στην παιδική ηλικία. Άλλωστε, δεν μπορούμε να τα αφήνουμε να εκφράζουν ελεύθερα την επιθετικότητα τους, γιατί κάτι τέτοιο πληγώνει αυτούς που τη δέχονται, φίλους, συμμαθητές και συνανθρώπους.
Αλλά και τα ίδια τα παιδιά μας θα πληγωθούν, όταν συνειδητοποιήσουν μια μέρα πως έχουν χάσει την αγάπη των άλλων εξαιτίας της επιθετικής τους συμπεριφοράς.
Υπάρχει στις μέρες μας ένας επιπλέον παράγοντας που βοηθά ακόμα και τη κρυμμένη επιθετικότητα των παιδιών μας να ελευθερωθεί και να εκφραστεί.
Είναι η τηλεόραση και η προβολή επιθετικών ηρώων και προτύπων μέσα από αυτή. Τα πολύ πρόσφατα χρόνια προστέθηκαν στον αστερισμό της τηλεοπτικής διασκέδασης τα διάφορα ηλεκτρονικά παιχνίδια, τα οποία, αν και φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αγαπητά στη νεολαία, προωθούν κι αυτά επιθετικά πρότυπα.
Είναι γνωστό σε όλους μας ότι τα παιδιά μας αντιγράφουν και μιμούνται τους επιβλητικούς ήρωες της τηλεόρασης(Μπάτμαν, Πάουερ Ρέηντζερς κ.ά.).
Συχνά, μετατρέπονται σε «ζιζάνια» που μιμούνται, συνεχώς, τις γροθιές και τις κλοτσιές των τηλεοπτικών ηρώων.
Βέβαια, δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη παθολογία σ’ αυτό. Τα παιδιά, καθώς μεγαλώνουν και ωριμάζουν, απορρίπτουν τα άχρηστα πρότυπα και υιοθετούν άλλα, που τουλάχιστον έχουν «ψάξει» και τους ταιριάζουν ( μουσικά είδωλα ή πολιτικά πρόσωπα).
Άλλωστε, δεν υπάρχουν επαρκείς ερευνητικές αποδείξεις ότι η τηλεόραση γέννησε επιθετικότητα σε κάποια παιδιά. Το πιο πιθανό να συμβεί, σε εξατομικευμένες περιπτώσεις και όχι γενικευμένα, είναι η τηλεοπτική βία να μεγαλώσει την ήδη εκδηλωμένη επιθετικότητα κάποιων παιδιών, τα οποία βασανίζονται από εσωτερικές συγκρούσεις.
Πάντως, για να αποφύγουμε την υπερβολική εξάρτηση των παιδιών μας από την τηλεόραση και μια πιθανή επίδραση αυτής στις επιθετικές ενορμήσεις τους, ας κάνουμε μαζί με τα παιδιά μια επιλογή προγραμμάτων και ας τα παρακολουθήσουμε μαζί τους, καταδικάζοντας τη βία, όπου και όταν εμφανίζεται στη μικρή οθόνη μας.
Πώς μπορούμε να χειριστούμε τις εκδηλώσεις επιθετικής συμπεριφοράς;
Όσο δύσκολο είναι να ανιχνεύσουμε τα αίτια της επιθετικότητας των παιδιών και το μέτρο της κρισιμότητας τους, άλλο τόσο δύσκολο είναι να κάνουμε τους κατάλληλους χειρισμούς, για να αντιμετωπίσουμε τις παιδικές εκρήξεις.
Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να τονίσουμε την ανάγκη συνεργασίας και παράλληλης δράσης γονέων και δασκάλων στην περίπτωση που κάποια παιδιά παρουσιάσουν έντονη και μακρόχρονη επιθετική συμπεριφορά.
Η τακτική που θα ακολουθήσουν γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι κοινή, ενιαία. Οι ίδιοι είναι ανάγκη να ενημερώνουν συχνά ο ένας τον άλλο για τις προόδους που κάνουν τα παιδιά στα θέματα της συμπεριφοράς.
Οι δάσκαλοι, ως πιο εξειδικευμένοι στην αντιμετώπιση των σχολικών προβλημάτων, όταν ενημερωθούν από τους γονείς για το «πρόβλημα», θα δράσουν οι ίδιοι, αν δεν το έχουν κάνει ήδη με τις γνώσεις και τις δυνάμεις που έχουν.
Θ’ αναφέρουμε μερικές πρακτικές τεχνικές για την αντιμετώπιση της «παιδικής επιθετικότητας», όταν εμφανιστεί:
Αποφεύγουμε τη σωματική τιμωρία. Προσπαθούμε με συζήτηση και πολλή κατανόηση για τα παιδιά να τους εξηγήσουμε, όταν ηρεμήσουν, ποιες συνέπειες έχει πρώτα απ’ όλα για τα ίδια η επιθετικότητα τους, για παράδειγμα, να χάσουν την αγάπη των φίλων τους.
Ύστερα, εξηγούμε τις συνέπειες, τη βλάβη, που θα υποστούν οι γύρω τους, όταν δεχτούν τα χτυπήματα τους, τις βρισιές τους .η την καταστροφική τους διάθεση.
Επίσης, απομακρύνουμε τα παιδιά από το «ακροατήριο τους», ύστερα από ένα εκρηκτικό επεισόδιο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα παιδιά για να τραβήξουν την προσοχή του γονέα ή του άλλου προσώπου, όπως είπαμε, δίνουν «παραστάσεις» επιθετικής συμπεριφοράς: στριγκλίζουν, στριφογυρίζουν, σπάνε πράγματα, γρονθοκοπούν τους άλλους, ή τους εαυτούς τους.
Η απομάκρυνση τους σε άλλο χώρο (σε άλλη σχολική αίθουσα ή σε άλλο δωμάτιο του σπιτιού) γίνεται, για να απομακρυνθούν από την εστία της έντασης και να ηρεμήσουν. Εκεί, χωρίς να τους επιβάλουμε σωματική τιμωρία, συζητάμε τους λόγους και τις συνέπειες της έκρηξης τους.
Κάτι τέτοιο είναι δύσκολο με τα νήπια ή τα μικρά παιδιά, αλλά φέρνει αρκετά καλά αποτελέσματα στα μεγαλύτερα παιδιά. Μέσα σε, όσο το δυνατό, πιο θερμό κλίμα βάζουμε τα παιδιά να ασχοληθούν με μια ωφέλιμη δραστηριότητα που τα ευχαριστεί (ζωγραφική, άθληση, άκουσμα μουσικής κ. ά.)
Μπορούμε, ακόμα, να αγνοήσουμε την επιθετική συμπεριφορά των παιδιών σε μερικές περιπτώσεις.
Γιατί, αν αρχίσουμε να συμβουλεύουμε, ιδίως τα μικρά παιδιά, με τα «πρέπει» και τα «μη» ή να τα τιμωρούμε, μπορεί να συνεχίσουν να φέρονται ακόμα πιο επιθετικά.
Μορφές ήπιας επιθετικότητας, π.χ. βρισιές, βλαστήμιες (που αρέσουν αρκετά στα πολύ μικρά παιδιά) ή μικροσυγκρούσεις, μπορεί να μειωθούν, αν τις αγνοήσουμε. Τα παιδιά βλέπουν ότι δεν καταφέρνουν τους στόχους τους μ’ αυτές τις συμπεριφορές και τις εγκαταλείπουν.
Βέβαια, θα αναρωτηθούν ορισμένοι γονείς: «Καμιά τιμωρία, καμιά επίπληξη δε θα γίνει;» Αν οι γονείς επιλέξουν, τελικά, αυτή τη μέθοδο αντιμετώπισης, πρέπει να τη συνοδεύουν με συζήτηση και εξήγηση και εξήγηση για τις αιτίες που επιβλήθηκε η τιμωρία.
Αν χρειαστεί να τιμωρήσουμε τα παιδιά, καλύτερα αυτή η τιμωρία να μην είναι σωματική (ξυλοδαρμός, στέρηση τροφής) ή λεκτική ταπείνωση (« Είσαι τέρας, γαϊδούρι» κ.τ.ό.).
Προτιμότερο η τιμωρία να είναι, για παράδειγμα, μικρή στέρηση προνομίων («Δε θα πάμε τη βόλτα που συμφωνήσαμε») και άμεση, δηλαδή να πραγματοποιηθεί σύντομα, για να καταλάβουν τα παιδιά ότι αυτή η τιμωρία είναι απόρροια της βίαιης συμπεριφοράς και όχι επειδή δεν τα αγαπάμε γενικά, όπως αναφέρει το βιβλίο «Δημοτικό Σχολείο και Γονείς» του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
Ας αποφύγουμε, επίσης, τις απειλές («Θα τα πω όλα στον μπαμπά σου να σε κανονίσει») ή τις αναβολές της τιμωρίας, που παρατείνουν το φόβο και την αγωνία τους.
Παράλληλα, εξηγούμε στα παιδιά πόσο πιο όμορφα είναι τα πράγματα, όταν είναι ήρεμα. Τους δηλώνουμε, επίσης, ότι κατανοούμε πως κάτι τα βασανίζει και αν θέλουν μπορεί να το μοιραστούν μαζί μας.
Όλα αυτά είναι πράγματι δύσκολο να εφαρμοστούν στα πλαίσια μιας πολυάσχολης και έντονης ζωής, όπου όλοι, γονείς και παιδιά, προσπαθούν να επιβιώσουν απλώς, μερικές φορές. Όμως, μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα κάθε φορά, για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας, όταν αντιμετωπίζουν μια ψυχική σύγκρουση, που οδηγεί στη βίαιη συμπεριφορά τους. Τους το οφείλουμε ως γονείς κι εκπαιδευτικοί. Το αξίζουν.
Ας είμαστε στοργικοί και διαλλακτικοί, όσο μπορούμε, ώστε να λύνουμε ειρηνικά τις διαφορές. Ας προσπαθούμε να καλλιεργούμε το έδαφος, έτσι που να μην προκαλούμε στα παιδιά μας απογοητεύσεις ή συναισθήματα κατωτερότητας (κόμπλεξ), που μπορεί να ανάψουν το φυτίλι της επιθετικότητας τους.
Η ανώφελη πίεση μας να πετύχουν πράγματα που δεν μπορούν, οι υπερβολικές προσδοκίες μας για τις επιδόσεις τους στο σχολείο και οι απαγορεύσεις μας μπορεί να τα οδηγήσουν, αν όχι σε επιθετικότητα, σε σκληρότητα ή εχθρότητα απέναντι στις πηγές του άγχους τους (το σχολείο, τους ανταγωνιστές - συμμαθητές, εμάς τους ίδιους τους γονείς κ. ά.).
Επίσης, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στο θέμα της ανατροφής και των προτύπων που θέλουμε να περάσουμε στα παιδιά μας.
Συνήθως θέλουμε τους γιους μας ζωηρούς, επιθετικούς και πιο εκρηκτικούς, γιατί έτσι θεωρούνται πιο αρρενωποί, όπως, δηλαδή, τους θέλει η κοινωνία.
Αντίστοιχα, επιθυμούμε τα κορίτσια μας πιο ήσυχα και πιο εξαρτημένα από εμάς.
Ας μην ενθαρρύνουμε, ωστόσο, την επιθετικότητα των ήδη ζωηρών αγοριών μας, γιατί, αντί για αρρενωπότητα, ίσως εισπράξουμε, κάποτε από τη μεριά τους έντονη σκληρότητα και αντικοινωνικότητα, που ξέρουμε πόσο βλάπτει τις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
Ας τονίζουμε στα παιδιά μας ότι η βία πληγώνει τους άλλους και ότι, για να μπορούμε να ζούμε μαζί τους, είναι ανάγκη να σεβόμαστε την ελευθερία τους και τη σωματική τους ακεραιότητα.
Το να μπορούν να ασκούν αυτοέλεγχο στο θυμό τους και να βρίσκουν συμβιβαστικές λύσεις, ώστε να μη μαλώνουν με τους συμμαθητές τους, είναι δική μας δουλειά να τους το μάθουμε.
Τέλος, ας προσπαθήσουμε να χαλιναγωγούμε το δικό μας επιθετικό εαυτό, για να μην μας μιμηθούν τα παιδιά μας. Αφού, όπως λένε, τα παιδιά είναι «καθρέπτες» της δικής μας προσωπικότητας, θα ήταν άσχημο να αναγνωρίσουμε, μια μέρα, το δικό μας κακό και βίαιο εαυτό μέσα σ’ αυτούς τους «καθρέπτες».
Η γονεϊκή και η εκπαιδευτική αγάπη και η κατανόηση απέναντι στα παιδιά, καθώς και η καλλιέργεια, μέσα στην οικογενειακή ζωή, του σεβασμού και της αγάπης για τους συνανθρώπους είναι ο καλύτερος τρόπος για τη μείωση της επιθετικής συμπεριφοράς των παιδιών και της ήρεμης συμβίωσης όλων μας.
Δευτέρα 21 Σεπτεμβρίου 2020
Ασκήσεις Πολλαπλασιασμού (Εξαιρετικό υλικό)
 |
| Πηγη |
Ασκήσεις Πολλαπλασιασμού
| Πηγη |
Εξαιρετικό υλικό με ασκήσεις πολλαπλασιασμού
Κατηγορίες Προχωρημένου Πολλαπλασιασμού
ΠΠ.1. Διψήφιος πολλαπλασιαστέος. Διψήφιο γινόμενο. Χωρίς κρατούμενο.
ΠΠ.2. Διψήφιος πολλαπλασιαστέος. Τριψήφιο γινόμενο. Χωρίς κρατούμενο.
ΠΠ.3. Τριψήφιος πολλαπλασιαστέος. Χωρίς κρατούμενο.
ΠΠ.4.1. Διψήφιος πολλαπλασιαστέος, με μηδενικά. Χωρίς κρατούμενο.
ΠΠ.4.2. Διψήφιοι πολλαπλασιαστέοι, κάποιοι με μηδενικά. Χωρίς κρατούμενο.
ΠΠ.5.1. Διψήφιος πολλαπλασιαστέος. Κρατούμενο σε όλες τις ασκήσεις.
ΠΠ.5.2. Διψήφιος πολλαπλασιαστέος. Κρατούμενο σε κάποιες ασκήσεις.
ΠΠ.6.1. Τριψήφιοι πολλαπλασιαστέοι με μηδενικά. Χωρίς κρατούμενο.
ΠΠ.6.2. Τριψήφιοι πολλαπλασιαστέοι, κάποιοι με μηδενικά. Χωρίς κρατούμενο.
ΠΠ.7.1. Τριψήφιοι πολλαπλασιαστέοι. Κρατούμενο στις μονάδες.
Διαβάστε περισσότερες ασκήσειςΦτιάξτε τις δικές σας ασκήσεις πρoπαίδειας με τις Σειριακές Ασκήσεις!
Πηγη
Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου 2020
Δυσλεξία και μνήμη, 6 στρατηγικές που έχουν αποδειχτεί ότι μπορούν να βοηθήσουν
 |
| πηγη |
Δυσλεξία και μνήμη. Είναι τόσο δύσκολο να θυμόμαστε κάποια πράγματα. Δεν θα ήταν καλή ιδέα εάν υπήρχαν μικρά κολπάκια να μας βοηθήσουν;… ο Dr. Lorraine Cleeton περιγράφει 6 στρατηγικές που έχουν αποδειχτεί ότι μπορούν να βοηθήσουν.
Οι στρατηγικές αυτές είναι οι ακόλουθες:
1. Η στρατηγική της Μεταγνωστικής
Όταν, για παράδειγμα, γίνεται εκμάθηση μιας λίστας με λέξεις, με τη διαδικασία της ερώτησης και της σημείωσης του τρόπου με τον οποίο κρατήθηκε στη μνήμη η κάθε λέξη.
2. Η στρατηγική της Ιστορίας
Γράψτε μια πραγματική ιστορία ή μια ιστορία χωρίς κάποιο πραγματικό νόημα που συμπεριλαμβάνει όλες εκείνες τις λέξεις που θέλετε να θυμάστε.
Παράδειγμα ιστορίας χωρίς πραγματικό νόημα – Η παρακάτω είναι μια ιστορία χωρίς νόημα με σκοπό να θυμάστε αυτές τις λέξεις (το σκυλί, το χέλι, η τίγρης, η γάτα, ο βάτραχος, η κουκουβάγια, ο αρουραίος, το φίδι).
Αυστραλός αγρότης
Ο Αυστραλός αγρότης είχε δει έξω μια κουκουβάγια, έναν αρουραίο, ένα βάτραχο και ένα φίδι. Είχε ένα σκύλο, μία γάτα και ένα χέλι στο σπίτι του. Ωστόσο, έπρεπε να επισκεφθεί το ζωολογικό κήπο για να δει μια τίγρη.
Παράδειγμα μιας πραγματικής ιστορίας – Το παρακάτω είναι ένα σύντομο ποίημα που περιλαμβάνει όλους τους μήνες ενός έτους:
Τριάντα ημέρες έχει ο Σεπτέμβριος
ο Απρίλιος, ο Ιούνιος και ο Νοέμβριος,
Όλοι οι υπόλοιποι έχουν τριάντα μία ημέρες
Με εξαίρεση τον Φεβρουάριο.
3. Η στρατηγική της ομαδοποίησης
Ομαδοποίηση λέξεων που ανήκουν στην ίδια κατηγορία.
Παράδειγμα για τη χρήση της στρατηγικής της ομαδοποίησης :
Κάντε μια λίστα με όλα τα πράγματα που ανήκουν στην ίδια οικογένεια, π.χ. ζώα
σκυλί, τίγρη, γάτα, άλογο, το λιοντάρι, ζέβρα, λύκος
Κάντε μια λίστα από μια μεγαλύτερη λίστα με όλα τα πράγματα σε μια ομάδα π.χ.
ώμος
υπόγειος
παλάμη
ελέφαντας
διάδρομος
αυτοκινητόδρομος
μπράτσο
σιδηρόδρομος
καγκουρό
μάτι
τίγρη
φίδι
παλάμη σιδηρόδρομος φίδι
μάτι υπόγειος ελέφαντας
μπράτσο αυτοκινητόδρομος τίγρη
ώμος
4. Η στρατηγική βάσει εικόνων
Κάντε μια λίστα με όλα τα πράγματα που να απεικονίζονται μαζί ή χωριστά.
Παράδειγμα
Κάντε μια λίστα με όλα τα πράγματα σε μία ομάδα που έχουν το ίδιο χρώμα, απεικονίζοντας
διάφορα ζώα στο καφέ χρώμα στην ίδια φωτογραφία.
Για παράδειγμα : ένα καφέ άλογο, ένας καφέ λύκος, μία καφέ γάτα, ένα καφετί λιοντάρι, ένα καφετί φίδι, ένα καφετί σκυλί, μία καφετί γάτα
Ή δημιουργήστε μία εικόνα χωρίς νόημα για να σας βοηθήσει να θυμάστε π.χ. ένα καφετί σκυλί με ένα καφετί φίδι που έχει τυλιχτεί γύρω από το λαιμό που να μοιάζουν με ένα κασκόλ.
5. Η στρατηγική που βασίζεται στην τοποθεσία
Η στρατηγική αυτή βασίζεται στην ικανότητα να θυμάστε τοποθεσίες και να ταυτίζετε πρόσωπα σε κάθε μία από αυτές.
Παράδειγμα
Σκεφτείτε το σχολείο σας και ταξιδέψτε με το νου σας από το γραφείο του διευθυντή
στην τάξη σας. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στα δωμάτια που προσπερνάτε
κοιτώντας τις λεπτομέρειες, διαπιστώνοντας τυχόν ατέλειες, όπως θρανία που δεν είναι στοιχισμένα: ο,τιδήποτε διατηρεί τις νοητικές εικόνες σας πιο ζωντανές. Βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να μετακινηθείτε εύκολα από το ένα δωμάτιο στο άλλο.
Κατά μήκος της διαδρομής σας να δημιουργήσετε μια λίστα με το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό κάθε δωματίου.
Αυτές θα είναι οι εικόνες που θα θυμάστε καθώς πηγαίνετε από το ένα δωμάτιο στο άλλο μέχρι να φτάσετε στον τελικό προορισμό σας, το γραφείο του διευθυντή.
 |
| πηγη |
6. Η στρατηγική του “Pegword”
Αρχικά μαθαίνετε μια λίστα από λέξεις που χρησιμοποιούνται για την απομνημόνευση μιας αριθμημένης λίστας πραγμάτων και στη συνέχεια μαθαίνετε να συνδέετε κάθε μία από αυτές τις λέξεις με τα μέλη της λίστας που έχετε να μάθετε.
Παράδειγμα
Αυτή είναι μια στρατηγική κατά την οποία θα πρέπει να θυμάστε ακολουθίες των δέκα μη συγγενικών στοιχείων με την
κατάλληλη σειρά. Θα πρέπει πρώτα να θυμηθείτε δέκα λέξεις-κλειδιά:
ένα = κουλούρι, δύο = παπούτσι, τρία = δέντρο, τέσσερα = πόρτα, πέντε = κυψέλη, έξι = μπαστούνια, επτά = ουρανός, οκτώ = πύλη, εννέα = κρασί, δέκα = κότα
Αφού μάθετε αυτά που πρέπει, απομνημονεύστε δέκα μη συγγενικά είδη:
θωρηκτό, χοίρος, καρέκλα, πρόβατο, κάστρο, χαλί, γρασίδι, παραλία,χωριατοπούλα,
διόπτρες
Πάρτε το πρώτο «pegword» και σχηματίστε μια εικόνα από ένα κουλούρι που αλληλεπιδρά με κάποιο τρόπο με ένα θωρηκτό. Μπορείτε να φανταστείτε ένα πολεμικό πλοίο να πλέει σε ένα τεράστιο πλωτό κουλούρι.
Όλα τα παιδιά πρέπει να παίρνουν μέρος σε εξετάσεις και να θυμούνται γεγονότα κατά τη διάρκεια των σχολικών χρόνων. Η εκμάθηση του τρόπου για την εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών μνήμης μπορεί να διευκολύνει τη δυσκολία αυτή.
Οι στρατηγικές αυτές θα αποτελέσουν τα εργαλεία και τις τεχνικές που θα χρησιμοποιηθούν για την
κατανόηση και την εκμάθηση νέου υλικού ή νέων δεξιοτήτων. Θα πρέπει επίσης να τονιστεί στους μαθητές και τους δασκάλους τους ότι οι στρατηγικές αυτές πρέπει να ασκούνται και να εφαρμόζονται σύμφωνα με το γνωστικό αντικείμενο που διδάσκεται, σε ορισμένες περιπτώσεις, κατ ‘επανάληψη, προκειμένου να είναι αποτελεσματικές.
Δυσλεξία: Ποια είναι τα συμπτώματα ανά ηλικία
 |
| πηγη |
Τα συμπτώματα της δυσλεξίας διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία. Εάν το παιδί σας έχει ένα ή δύο από τα σημάδια αυτά, αυτό δεν σημαίνει ότι έχει απαραίτητα δυσλεξία.
Αλλά αν έχει πολλά από τα σημεία που αναφέρονται παρακάτω μπορεί να σημαίνει ότι πρέπει να κάνετε ειδικές εξετάσεις στο παιδί για να επιβεβαιώσετε ότι έχει δυσλεξία.
Δείτε ποια είναι τα βασικά συμπτώματα της δυσλεξίας ανά ηλικία:
Προσχολική ηλικία
Ένα παιδί προσχολικής ηλικίας (3-4 ετών) μπορεί:
-Να αρχίσει να μιλάει αργότερα από ό,τι τα περισσότερα παιδιά.
-Να έχει μεγαλύτερη δυσκολία από ό,τι τα άλλα παιδιά στο να προφέρει λέξεις.
-Να μην εμπλουτίζει το ίδιο γρήγορα με νέες λέξεις το λεξιλόγιό του και να μην είναι σε θέση να θυμηθεί τη σωστή λέξη για κάθε σκοπό.
-Να έχει πρόβλημα να μάθει το αλφάβητο, τους αριθμούς, τις ημέρες της εβδομάδας, τα χρώματα, τα σχήματα, το πώς να συλλαβίσει και το πώς να γράψει το όνομά του.
-Να έχει δυσκολία απαγγελίας μικρών ποιημάτων ή να σκεφτεί λέξεις με ομοιοκαταληξία.
-Να αργήσει να αναπτύξει λεπτές κινητικές δεξιότητες. Για παράδειγμα, το παιδί σας μπορεί να χρειαστεί περισσότερο χρόνο από άτομα της ίδιας ηλικίας για να μάθει πώς να κρατήσει ένα μολύβι σε θέση γραφής, πώς να χρησιμοποιεί τα κουμπιά και το φερμουάρ και πώς να βουρτσίζει τα δόντια του.
 |
| πηγη |
Παιδιά από το νηπιαγωγείο έως την ηλικία των 9-10 ετών μπορεί:
-Να έχουν δυσκολία στην ανάγνωση σκέτων λέξεων, όταν δηλαδή αυτές δεν περιβάλλονται από άλλες λέξεις.
-Να καθυστερούν να μάθουν τη σύνδεση μεταξύ γραμμάτων και ήχων.
-Να συγχέουν μικρές λέξεις.
-Να κάνουν διαρκώς λάθη στην ανάγνωση και την ορθογραφία
Ηλικία 10-13 ετών
Τα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες μπορεί:
-Να μην κάνουν καλή ανάγνωση
-Να αλλάζουν τη σειρά των γραμμάτων σε μία λέξη
-Να αδυνατούν να αναγνωρίσουν και να μάθουν προθέματα, επιθήματα, ρίζες λέξεων και άλλες πτυχές της ανάγνωσης και της ορθογραφίας.
-Να έχουν δυσκολία στην ορθογραφία και να γράφουν την ίδια λέξη με δύο διαφορετικούς τρόπους ακόμα και στην ίδια σελίδα.
-Να αποφεύγουν να κάνουν ανάγνωση φωναχτά.
-Να έχουν δυσκολίες με προβλήματα λέξεων στα μαθηματικά.
-Να δυσκολεύονται στη γραφή ή να έχουν δυσανάγνωστη γραφή, ή να κρατούν πολύ δυνατά την λαβή του μολυβιού/στιλού όταν γράφουν.
-Να αποφεύγουν γενικά τη γραφή
/portrait-of-little-girl-at-table-reading-a-book-909239264-5b2db00dba61770036f3c874.jpg) |
| πηγη |
Ηλικία από 14 ετών μέχρι και 18-19 ετών
Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά με δυσλεξία μπορεί:
-Να διαβάζουν πολύ αργά και με πολλά λάθη/ανακρίβειες
-Να εξακολουθούν να γράφουν την ίδια λέξη με διαφορετικούς τρόπους σε ένα ενιαίο κομμάτι κειμένου.
-Να αποφεύγουν τα τεστ που απαιτούν ανάγνωση και γραφή
-Να έχουν πρόβλημα να κάνουν περίληψη/σύνοψη κειμένου
-Να μην έχουν καλή δυνατότητα απομνημόνευσης κειμένου
-Να έχουν περιορισμένο λεξιλόγιο και να μην είναι σε θέση να αποθηκεύσουν πολλές πληροφορίες από την ανάγνωση
Ενήλικες
Οι ενήλικες με δυσλεξία μπορεί:
-Να αποκρύπτουν τα προβλήματα ανάγνωσης που αντιμετωπίζουν
-Να μην είναι καλοί στον συλλαβισμό λέξεων
-Να αποφεύγουν τη γραφή
-Να έχουν αυξημένες ικανότητες στην προφορική επικοινωνία
-Να βασίζονται περισσότερο στη μνήμη τους και όχι στην ανάγνωση νέων πληροφοριών
-Να είναι καλοί στην επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους και στο να "διαβάζουν" τους ανθρώπους (διαισθητικοί).
-Συχνά να εργάζονται σε μια δουλειά που είναι πολύ πιο κάτω από τις πνευματικές τους ικανότητες.
-Να έχουν δυσκολία με τον προγραμματισμό και την οργάνωση.
Τρίτη 15 Σεπτεμβρίου 2020
Σχολική άρνηση – Πίσω από αυτή τη συμπεριφορά του παιδιού κρύβονται διάφοροι λόγοι
 |
| πηγη |
 |
| πηγη |
Η άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο σε τακτική βάση αλλά και τα προβλήματα που παρουσιάζει όταν αναγκάζεται να παραμένει στο σχολικό χώρο είναι από τις πιο δύσκολες καταστάσεις που καλούνται να διαχειριστούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί. Παλαιότερα αποκαλούνταν σχολική φοβία, σήμερα όμως είναι παραδεκτό ότι πίσω από την άρνηση του παιδιού για το σχολείο κρύβονται διάφοροι λόγοι που δεν είναι απαραίτητα φοβία.
Επίσης, γεγονότα που έχουν συμβεί στην οικογένεια μπορεί να επηρεάσουν στην εμφάνιση της άρνησης όπως διαζύγιο γονιών, αλλαγή σχολείου, μετακόμιση, θάνατος αγαπημένου προσώπου.
Κάποιες φορές μπορεί να παρουσιάσουν άρνηση για το σχολείο παιδιά που έχουν υποστεί συστηματικά σχολικό εκφοβισμό από ένα ή περισσότερα παιδιά. Αυτή η διαταραχή παρουσιάζει αύξηση τα τελευταία χρόνια, πιθανώς εξαιτίας της πίεσης που ασκείται στον έφηβο από το σχολείο καθώς και από τους γονείς του. Εκτιμάται δε ότι εμφανίζεται στο 1-5% του πληθυσμού σχολικής ηλικίας, κυρίως στα πρωτότοκα, στα μοναχοπαίδια και στα τελευταία σε σειρά γέννησης παιδιά.
Τα πρώτα σημάδια άρνησης…
Το μικρό μας μπορεί να παραπονιέται επειδή είναι αναγκασμένο να πηγαίνει κάθε μέρα στο σχολείο, (συνήθως καθυστερεί να ετοιμαστεί με διάφορες προφάσεις), άλλοτε χάνει την πρώτη ώρα, κάνει απουσίες σε μέρες που έχει τεστ ή κάποια εκδήλωση ή κατά την ώρα της γυμναστικής, ίσως να ζητά να πάει στο σπίτι, ανησυχεί υπερβολικά για τον ένα γονέα του ενώ βρίσκεται στο σχολείο ή κλαίει και επιθυμεί να επιστρέψει στο σπίτι. Αν παρατηρήσετε κάποια από αυτά τα προειδοποιητικά σημάδια, αμέσως να απευθυνθείτε σε ειδικό πριν γενικευτεί το πρόβλημα.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Είναι απαραίτητο το παιδί να επανέλθει κανονικά στο σχολείο γιατί, όσο περισσότερο αποφεύγει το συγκεκριμένο χώρο, τόσο θα επιδεινώνεται η κατάσταση. Ωστόσο, η επάνοδος στο σχολείο θα πρέπει να μεθοδευτεί σωστά .Στις σπάνιες περιπτώσεις που υποχωρείτε και κρατάτε το παιδί σπίτι, θα πρέπει τουλάχιστον να μην το “επιβραβεύετε” με έμμεσο τρόπο. Δε θα πρέπει, για παράδειγμα, να παρακολουθείτε με το παιδί τηλεόραση την ώρα που γνωρίζει ότι όλοι οι άλλοι μαθητές κάθονται στη σχολική αίθουσα και κάνουν μάθημα.
Περιορίστε την υπερπροστατευτική σας συμπεριφορά που ενδεχομένως πνίγει το παιδί, δώστε του πρωτοβουλίες. Αν υπάρχουν συγκρούσεις ή άγχος στην οικογένειά σας, προσπαθήστε να τις μετριάσετε. Αν έχετε αποκοπεί από τους φίλους σας, δοκιμάστε να ανοιχτείτε έστω λίγο.
Τα συμπτώματα της σχολικής άρνησης μπορεί να υποκρύπτουν σημαντικά επίπεδα άγχους ή κατάθλιψης που θα πρέπει να αξιολογηθούν και να αντιμετωπιστούν από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ακολουθήσετε και εσείς τις συμβουλές του ειδικού και να ενημερώσετε σωστά τους εκπαιδευτικούς που έχουν στενή σχέση με το παιδί.
Σε σπάνιες περιπτώσεις με πολύ έντονα συμπτώματα μπορεί να χρειαστούν φάρμακα.
Η εξέλιξη της σχολικής άρνησης εξαρτάται από τα ψυχοπαθολογικά στοιχεία που ενδεχομένως παρουσιάζει το παιδί, καθώς και από τη δυναμική των οικογενειακών συγκρούσεων.
Πολύ σχηματικά μπορούμε να πούμε ότι το 30-50% των περιπτώσεων έχουν μια ευνοϊκή εξέλιξη τόσο στο πλαίσιο της σχολικής επανένταξης όσο και σε αυτό της εξωσχολικής ζωής, στο 30% υπάρχει επιμονή των δυσκολιών με την παραμονή της άρνησης αλλά η κοινωνική ένταξη είναι ικανοποιητική και το 20-30% τελικά έχουν μια δυσμενή εξέλιξη που χαρακτηρίζεται από την παραμονή της σχολικής άρνησης αλλά κυρίως από την ύπαρξη διαφόρων συμπτωμάτων που προκαλούν αξιοσημείωτες δυσκολίες στην κοινωνική προσαρμογή.
Από το βιβλίο μου Μεγαλώστε ευτυχισμένα παιδιά
Πηγη
Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2020
Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου 2020
Tα «πρέπει» και «δεν πρέπει» για την πειθαρχία των παιδιών
 |
| πηγη |
Η πειθαρχία είναι δύσκολο πράγμα. Οι γονείς συχνά δεν σκέφτονται τόσο νωρίς να ορίσουν τις συμπεριφορές που είναι αποδεκτές στο σπίτι, ενώ το παιδί από ένα σημείο και μετά φαίνεται πως είναι αργά να αλλάξει συμπεριφορά.
Φαίνεται, αλλά δεν είναι. Ποτέ δεν είναι αργά για να μάθετε στο παιδί σας πειθαρχία και ίσως ήρθε η στιγμή να το κάνετε. Διαβάστε παρακάτω μερικές συμβουλές για τον τρόπο που πρέπει να το κάνετε.
1. Πρέπει να είστε ξεκάθαροι σχετικά με τους κανόνες
Μπορεί να τρελαθείτε αν το παιδί σας κάνει κάποια αταξία, αλλά βοηθά και εκείνο και εσάς αν έχετε θέσει κάποιους κανόνες πριν συγχυστείτε. Τουλάχιστον το παιδί σας δεν θα είναι σε θέση να πει ότι δεν ήξερε τι έκανε. Θα βοηθούσε πολύ αν με κάποιο τρόπο οι κανόνες μπορούσαν να είναι ορατοί συνεχώς, σε κάποιο σημείο του σπιτιού. Οσο περισσότερο το παιδί σας βλέπει τους κανόνες, τόσο λιγότερο θα είναι σε θέση να πει ότι τους ξέχασε. Θα χρειαστεί χρόνο για να το εμπεδώσει, γι’ αυτό μην απογοητευτείτε αν πρέπει να επαναλάβετε τους κανόνες ξανά και ξανά. Τελικά θα λειτουργήσουν. Είναι δύσκολο να περιμένουμε από ένα παιδί να τηρήσει κανόνες, αν δεν ξέρει ποιοι είναι αυτοί οι κανόνες.
2. Δεν πρέπει να αμελήσετε να συζητήσετε για τις συνέπειες της απειθαρχίας
Τώρα που το παιδί σας γνωρίζει τους κανόνες, είναι βέβαιο ότι θα επιχειρήσει να σας δοκιμάσει. Πρόκειται να ανακαλύψει τι πραγματικά σημαίνει αυτό που λέτε. Οταν μιλάτε για τους κανόνες θα πρέπει να του εξηγήσετε τι θα συμβεί αν παραβεί έναν απ’ αυτούς. Η συνέπεια θα μπορούσε να είναι διαφορετική για διαφορετικούς κανόνες ή θα μπορούσε να είναι και η ίδια για όλους. Για το παιδί σας όμως θα πρέπει να έχουν σημασία. Για παράδειγμα, αν ο κανόνας είναι ότι δεν θα παίξει video games και το παιδί σας δεν ασχολείται καν με video games τότε ο κανόνας γι’ αυτό θα είναι εξαιρετικά χαλαρός, αφού ακόμα κι αν τον παραβιάσει δεν θα χάσει επί της ουσίας κάτι που να το ενοχλεί. Θα χρειαστεί, λοιπόν, να προσαρμόσετε τους κανόνες πάνω στα παιδιά σας. Μπορείτε ακόμα να ετοιμάσετε μια λίστα με τους κανόνες, για να ξέρει το παιδί ανά πάσα στιγμή τι σημαίνει η παράβαση ενός απ’ αυτούς.
 |
| Πηγη |
3. Πρέπει να είστε συνεπείς
Αν φτιάξετε έναν κανόνα και ρυθμίσετε τις συνέπειες που ακολουθούν την παράβασή του, θα πρέπει να επιμείνετε σ’ αυτές. Ναι, είναι σκληρό και δύσκολο. Αλλά είναι αναγκαίο και αξίζει σίγουρα τον κόπο. Τα παιδιά είναι έξυπνα και αν δουν ότι δεν υποχωρείτε σε κάτι που είπατε θα το λάβουν σοβαρά υπόψιν τους. Οι πράξεις μετρούν εξίσου αν όχι περισσότερο από τις λεκτικές απειλές. Αν και θα χρειαστεί χρόνο, ενέργεια και ίσως εσωτερικό πόνο στην περίπτωση που πρέπει να τιμωρήσετε το παιδί σας, θα πρέπει να είστε πάντα συνεπείς μεταξύ λόγων και έργων.
4. Δεν πρέπει να τα παρατάτε εύκολα
Είναι σημαντικό ακόμα κι όταν οι κανόνες δεν φαίνεται να τηρούνται και όλα δείχνουν πως δεν πρόκειται να λειτουργήσουν, εσείς να μη τα παρατήσετε. Θα μπορούσε να πάρει μέρες, εβδομάδες ή ακόμα και μήνες για να δείτε ότι πραγματικά λειτουργούν. Εάν οι συμπεριφορές των παιδιών δεν αλλάξουν αμέσως δεν είναι ανάγκη να απογοητευτείτε και να τα παρατήσετε. Επιμείνετε στους κανόνες σας, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να λειτουργήσουν πραγματικά. Είναι βέβαιο ότι τα παιδιά θα δοκιμάσουν την υπομονή σας. Είναι καλύτερα από εσάς σε θέματα εμμονής. Αν εγκαταλείψετε εύκολα, όχι μόνο θα συνεχιστεί η άσχημη συμπεριφορά τους, αλλά θα αισθάνονται πως έχουν νικήσει. Οι συνέπειες της παραίτησης θα είναι πολύ χειρότερες από το να πρέπει να περάσετε αυτή τη δοκιμασία της υπομονής για λίγους μήνες.
5. Πρέπει να επιβραβεύσετε την καλή συμπεριφορά
Ολοι θέλουμε να μας επαινούν όταν κάνουμε καλή δουλειά. Το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά. Οταν βλέπετε ή ακούτε πως έκαναν κάτι καλό είναι σημαντικό να μην παραλείψετε να τα επαινέσετε για την καλή τους συμπεριφορά. Αν σχολιάζετε μόνο τις κακές τους πράξεις, τα παιδιά θα αισθανθούν πως ό,τι κάνουν είναι λάθος. Αλλά αν τα επαινέσετε για τις καλές τους ενέργειες, θα είναι πιο δεκτικά στα καλά πράγματα. Κανείς δεν θέλει να ακούει μόνο άσχημα για όσα κάνει. Κάντε το συνήθεια να σχολιάζετε κάθε τι καλό που κάνουν. Εάν τα παιδιά σας βλέπουν ότι παρατηρείτε τα καλά που κάνουν θα αντικαταστήσουν σταδιακά την κακή τους συμπεριφορά με καλή μόνο και μόνο για να ακούνε τους επαίνους σας.
6. Δεν πρέπει να ξεχνάτε να δώσετε το καλό παράδειγμα
Εάν προσπαθείτε να πείσετε το παιδί σας ότι δεν είναι σωστό να λέει ψέματα, είναι σημαντικό να μην λέτε ψέματα ούτε εσείς. Αν θέλετε να μην φωνάζει αλλά να προσπαθεί να πείσει με επιχειρήματα, το ίδιο θα πρέπει να κάνετε κι εσείς. Τα παιδιά μιμούνται αυτά που βλέπουν, ειδικά από εσάς που είστε τα πρότυπά τους, οπότε γιατί να μην γίνετε το καλύτερο παράδειγμα γι’ αυτά; Μπορεί να τους πείτε πώς πρέπει να φέρονται ένα εκατομμύριο φορές, αλλά εκείνα θα βάλουν στο μυαλό τους αυτά που τους λέτε πολύ πιο γρήγορα αν έχουν ένα μοντέλο μίμησης. Ενα καλό παράδειγμα.
7. Πρέπει να ξεκινήσετε νωρίς
Ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε τα πολλά προβλήματα απειθαρχίας, είναι να ξεκινήσετε νωρίς να τους λέτε τι πρέπει να κάνουν και τι όχι. Διδάξτε στο παιδί σας τι είναι σωστό και τι λάθος. Δεν χρειάζεται να περιμένετε να μεγαλώσει για να το κάνετε. Είναι καλό τα παιδιά να μάθουν από πολύ νωρίς ότι οι πράξεις τους έχουν συνέπειες. Μπορεί να μην ξεκινήσετε να σκέφτεστε σχετικά με τις συνήθειες που πρέπει να τους εμφυσήσετε όταν είναι ακόμα πολύ μικρά, ωστόσο αν το κάνετε μπορείτε να τους διδάξετε τα πράγματα από την αρχή σωστά, αντί να προσπαθήσετε να τους αλλάξετε συμπεριφορά όταν θα είναι μεγαλύτερα.
Το πιο σημαντικό που πρέπει να θυμόσαστε σχετικά με την πειθαρχία είναι ότι πρέπει να επιμείνετε σ’ αυτήν. Μπορεί να δυσκολευτείτε αλλά στο τέλος θα τα καταφέρετε.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)